Trên đời này chẳng ai thích đau khổ. Thế nhưng đau khổ không phải là điều vô ích, hay chỉ gây ra những hậu quả tiêu cực. Thực tế cho thấy, khi đối diện với đau khổ, người ta có nhiều thái độ khác nhau. Có người bị đau khổ đè bẹp, nhưng không ít người đã can đảm vượt qua khổ đau.
Đau khổ làm ta sợ hãi, nhưng đau khổ thực sự là một nhu cầu thiết yếu cho đời sống làm người. Không có đau khổ, hay thiếu vắng đau khổ trong đời, người ta “sẽ không lớn nổi thành người”, không thể hoàn thành “định mệnh” của mình, càng không thể hiểu được giá trị chân thực, sâu xa của đời sống làm người và làm con Thiên Chúa. Đau khổ có một ý nghĩa và giá trị nhất thiết để hoàn thành chính mình theo Thiên ý.
Thật vậy, chính “Đức Giêsu cũng phải trải qua gian khổ để trở thành vị lãnh đạo thập toàn” (Dt 2,10) và Ngài cũng “đã phải trải qua nhiều đau khổ mới học được thế nào là vâng phục” (Dt 5, 8), để lại một gương mẫu cho chúng ta dõi bước theo Ngài (Pr 2, 22).
Trang Tin Mừng hôm nay, Chúa Giêsu nói với các môn đệ về những điều kiện để được làm môn đệ Ngài: từ bỏ mình, vác Thập giá, và đi theo Chúa Giêsu. Cả ba kiểu nói đều đồng nghĩa với nhau, và đều nói lên cái cốt yếu của đời sống Kitô hữu, đó là đón nhận đau khổ như chính Chúa Giêsu đã đón nhận cuộc khổ nạn và cái chết dành cho Ngài.
Theo Thầy Giêsu gần ba năm rồi, nhưng ông Phêrô vẫn chưa nhớ mình là môn đệ, là người bước theo, đi sau Thầy mình. Ông lấy ý riêng mình để can ngăn Thầy về cuộc Khổ Nạn mà Ngài vừa tiên báo cho các môn đệ (Mt 16, 21-23).
Thầy phải nhắc ông nhớ rằng theo Thầy thì phải bước sau Thầy, là họa lại con đường Thầy đi, và thi hành thánh ý Chúa Cha như Thầy.Ước muốn theo Thầy không phải là ước muốn hời hợt, nông nổi, nhưng là hành trình tiệm tiến của việc “từ bỏ chính mình và vác thập giá mình mà theo.” Theo Thầy Giêsu là bước vào trong tương quan tình yêu thân thiết với Thầy. Là môn đệ nghĩa là phải từ bỏ mình, không còn lấy cái tôi, lấy ý riêng nhưng là ý muốn của Thầy làm trung tâm, làm qui tắc cho đời sống của mình.
Chúa Giêsu đã đưa ra những điều kiện trên đây liền sau khi Ngài loan báo về cuộc tử nạn của Ngài: Ngài sẽ bị đau khổ và bị treo trên Thập giá. Thập giá vốn là cái giá mà Chúa Giêsu phải trả vì cuộc sống và giáo lý của Ngài. Như vậy tất cả những ai muốn làm môn đệ Ngài đều phải trải qua con đường Thập giá ấy. Thật ra, đau khổ vốn là phần số chung của mọi người: đã mang tiếng khóc vào đời là mang lấy cả thân phận khổ đau, có khác chăng là thái độ của con người trước đau khổ mà thôi.
Chúa Giêsu đã để lại cho chúng ta một thái độ mẫu mực. Ngài không bao giờ lý giải về nguồn gốc của khổ đau, nhưng Ngài đón lấy khổ đau và biến nó thành cội nguồn của yêu thương. Thập giá vốn là tận cùng sự bỉ ổi của con người, nhưng đã được Chúa Giêsu biến thành biểu tượng của tình yêu. Chúa Giêsu chịu treo trên Thập giá, không phải để đề cao đau khổ, mà chính là để biểu lộ tình yêu của Ngài. Như vậy, chính trong mầu nhiệm Thập giá, chúng ta đón nhận khổ đau; chính trong mầu nhiệm Thập giá Chúa Giêsu mà thái độ đón nhận đau khổ của chúng ta mang lấy ý nghĩa.
Hẳn ta còn nhớ tượng Mẹ Maria bồng xác Chúa Giêsu trên tay, do danh họa Michel-Angelo thực hiện và hiện được đặt tại Ðền thờ thánh Phêrô ở Rôma, là một trong những kiệt tác về sự đau khổ. Tượng Mẹ Maria ôm xác Chúa Giêsu trong vòng tay Mẹ, không gì buồn thảm bằng; thế nhưng đó cũng là một trong những kiệt tác về yêu thương. Tất cả đều tùy thuộc thái độ của con người trước khổ đau. Con người có thể trốn chạy khổ đau, con người có thể suốt một đời phàn nàn về khổ đau. Nhưng con người cũng có thể biến khổ đau thành một hành động yêu thương; đó là thái độ của Chúa Giêsu và cũng phải là thái độ của tất cả những ai muốn làm môn đệ Ngài.
Chúa muốn mời gọi ta đi vào lộ trình dấn thân theo gương Chúa, để ta sẵn sàng liên lụy với anh chị em mình, đến mức không ngần ngại chia sẻ, hay gánh đau khổ thay cho họ. Cũng có thể nói, khi ta đau khổ, thì chính Chúa cũng đồng hành bên ta, giúp ta vượt qua khổ đau.
Đau khổ mà ta đang mang trong mình là những thách đố có tính thanh luyện, giúp ta lớn lên trong tương quan với Thiên Chúa và với anh chị em mình. Đau khổ ấy có thể gây đổ vỡ trong tâm hồn, thậm chí là rất đau đớn, vì thanh luyện thường đòi hỏi cắt tỉa, từ bỏ và hi sinh. Nhưng chắc chắn một điều, đau khổ không thể gây nguy hại cho con người (x.G 1, 12).
Vì thế, ta phải hết sức phân định khi gặp đau khổ, phải cân nhắc thật kĩ lưỡng trước khi áp dụng ý nghĩa của sự đau khổ, vì các biến cố khổ đau thường không đơn giản như ta nghĩ. Đau khổ là một mầu nhiệm. Ai quảng đại đón nhận và sống mầu nhiệm đớn đau ấy thì mới lãnh nhận được mối phúc thứ ba của Chúa: “Phúc thay ai đau khổ, vì họ sẽ được Thiên Chúa ủi an” (Mt 5, 5).
Nơi nào có Thập giá, nơi đó có Thiên Chúa. Nguyện xin Chúa giúp chúng ta luôn tỉnh thức để nhận ra sự hiện diện yêu thương của Ngài ngay trong khổ đau, để giữa những giờ phút tăm tối và thử thách, chúng ta vẫn còn thấy được ý nghĩa của cuộc sống.
Huệ Minh
