(Mt 19, 16-22)
Bản văn Tin Mừng có cấu trúc đối xứng như sau:
(A) Người thanh niên đến với Đức Giê-su và nêu câu hỏi (c.16)
(B) Lời của Đức Giê-su về Thiên Chúa, Đấng tốt lành (c. 17a)
(C) Các giới răn (17b-20)
(B’) Lời mời gọi đi theo Ngài, để nên hoàn thiện (c. 21)
(A’) Nghe câu trả lời, anh bỏ đi, buồn rầu (c. 22)
1. “Nếu anh muốn vào cõi sống”
Theo bản văn Tin Mừng, “sự sống đời đời” (c. 16) không phải là phần thưởng người ta đương nhiên được hưởng, vì giữ các giới răn hay làm điều gì đó tốt đẹp, như người thanh niên quan niệm: “tôi phải làm gì tốt để được hưởng…”, nhưng là “cõi sống” chúng ta được mời gọi bước vào: “Nếu anh muốn vào cõi sống…” Và “cõi sống” là chính Thiên Chúa, chúng ta được mời gọi “ca tụng, tôn kính và phụng sự”, ngang qua việc giữ các giới răn.
Vì thế, theo cấu trúc của bản văn Tin Mừng, các giới răn được “bao bọc” bởi tương quan thiết thân với Thiên Chúa và bởi lời mời gọi đi theo Đức Ki-tô. Bởi vì chính nơi Đức Ki-tô, Thiên Chúa hiện diện ở giữa loài người, chinh phục con tim chúng ta để chúng ta được tự do với mọi sự, trong đó có của cải vật chất, bằng tình yêu đến cùng của Người.
Như thế, việc giữ các giới răn không được tách rời khỏi tương quan thiết thân với Thiên Chúa, nhưng phải khởi đi từ tương quan ơn huệ và tình yêu với Thiên Chúa và hướng tới việc ở lại trong tương quan ơn huệ và tình yêu với Thiên Chúa. Nếu không, chúng ta sẽ rơi vào “ngõ cụ” của người thanh niên: tuân giữ hoàn hảo lề luật, nhưng lại gắn bó với những sự khác, cụ thể là của cải, hơn là gắn bó với một mình Thiên Chúa và gắn bó với mọi sự trong Thiên Chúa.
2. Thiên Chúa và lề luật
Chúng ta hãy nhìn ngắm một người, có lẽ còn trẻ (x. Mt 19, 20), đến với Đức Giê-su và tỏ bày lòng thao thức sự sống đời đời. Trước khi trách cứ, xếp loại, thậm chí lên án anh quá gắn bó với tiền của đến độ từ chối lời mời gọi đi theo Đức Giêsu, chúng ta cần thán phục anh và nhất là, cùng với Đức Giê-su, nhìn anh với lòng thương cảm: “Đức Giê-su đưa mắt nhìn anh ta và đem lòng yêu mến” (Mc 10, 21).
Anh là người có nhiều của cải (nếu anh còn trẻ, thì đó có thể là gia tài cha mẹ để lại cho anh), và vì thế, có thể yên tâm hưởng thụ. Nhưng không, anh giầu có, nhưng lại thao thức về sự sống đời đời. Và anh không chỉ thao thức trong lòng, nhưng còn diễn tả ra bên ngoài ngang qua việc đích thân đi tìm gặp Đức Giêsu. Cuộc gặp gỡ này giả thiết anh đã có cả một thời gian tìm kiếm và tìm hiểu trước đó. Ngoài ra, anh sống rất đạo hạnh, phù hợp với thao thức về sự sống đời đời của mình: “Thưa Thầy, tất cả những điều đó (nghĩa là những điều răn) tôi đã tuân giữ từ thủa nhỏ”.
Người thanh niên dường như đã hội đủ điều kiện, xét theo lề luật, để hưởng sự sống đời đời: “Nếu anh muốn vào cõi sống, thì hãy giữ các điều răn”. Tuy nhiên, anh vẫn trăn trở, thao thức, không bình an, vì anh vẫn còn vấn đề của con tim.
Đức Giê-su dựa vào lời của người thanh niên muốn “làm điều gì tốt” để hướng anh về chính Thiên Chúa: “Chỉ có một Đấng tốt lành mà thôi”. Việc giữ hoàn hảo các giới răn vẫn chưa đủ để giải thoát con tim của anh khỏi những quyến luyến lệch lạc với “những sự khác”, với anh là lòng gắn bó với của cải, nghĩa là vẫn chưa đủ để giúp anh gắn bó với một mình Thiên Chúa và gắn bó với mọi sự ở trong Chúa.
Để giải quyết vấn để của anh và nhất là để giúp anh, thay vì “hưởng sự sống đời đời” như là lương bổng Thiên Chúa trả cho những ai tuân giữ lề luật, Đức Giê-su mời gọi anh cùng với đi với Ngài, nghĩa là đi vào tương quan thiết thân với Ngài: “Anh chỉ thiếu có một điều, là hãy đi bán những gì anh có mà cho người nghèo, anh sẽ được một kho tàng trên trời. Rồi hãy đến theo tôi”. Bởi vì, sự sống đời đời tiên vàn là đi vào tương quan tình bạn và tình yêu với Đấng Thiên Chúa sai đến, và tương quan này giải phóng anh khỏi những quyến luyến lệch lạc, và vì thế, đem lại niềm vui, bình an và hạnh phúc đích thật.
Người thanh niên từ chối lời mời gọi của Đức Giêsu, điều này chứng tỏ rằng, dù anh giữ hết các giới răn và khao khát sự sống đời đời, sự gắn bó của lòng anh với của cải, nghĩa là với sự sống đời này, vẫn mạnh hơn nỗ lực thực hiện lòng khao khát này.
3. Đi theo Đức Ki-tô
Lời mời gọi đem bán tài sản là lời mời gọi của Đức Giê-su đích thân dành cho riêng anh, chứ không phải là lời mời gọi phổ quát dành cho hết mọi người, để giúp anh làm rõ tương quan của anh với Thiên Chúa và với của cải. Nhưng vấn đề mà lời mời gọi này làm bật ra, đụng chạm đến hết mọi người chúng ta: chúng ta có thực sự nhận Thiên Chúa làm cứu cánh cuộc đời không, hay là điều gì khác? Tuy nhiên, lời mời gọi “đem bán tài sản” vẫn có thể được hiểu là lời mời gọi dành cho hết mọi người chúng ta, trong mức độ đó là lời mời gọi từ bỏ quyền làm chủ không chỉ đối với của cải, nhưng đối với mọi sự, tất cả những gì chúng ta có và tất cả những gì chúng ta là, để sống tâm tình của người tôi tới trung tín, hay tâm tình của “Người Nữ Tì Hèn Mọn”, theo gương Đức Maria.
* * *
Cũng như người thanh niên, chúng ta được mời gọi “đi theo Đức Ki-tô”. Đi theo Người, chúng ta sẽ nhận ra tình yêu và lòng thương xót vô biên của Thiên Chúa đích thân dành cho từng người chúng ta như thế nào nơi ngôi vị và mầu nhiệm Thập Giá của Người; bởi vì Ngài chính là là hiện thân của sự sống đời đời và của Thiên Chúa nhân lành, điều mà người thanh niên khao khát. Với kinh nghiệm tình yêu đến cùng của Thiên Chúa được thể hiện nơi Đức Giê-su Ki-tô và chỉ với kinh nghiệm này, chúng ta mới có thể yêu mến Thiên Chúa hết sức, hết sức và trên hết mọi sự, và có thể thân thưa với Người: “Chúa đã ban cho con tất cả, con xin dâng lại cho Chúa tất cả” (Linh Thao, số 234).
Lm Giuse Nguyễn Văn Lộc
