Hỏi: Xin cha giải thích sự liên quan phụng vụ của “địa điểm tập họp” ở nhà thờ? – J. A., George, Nam Phi.
Đáp: Tôi đoán rằng qua từ ngữ “địa điểm tập họp” (gathering space) bạn hiểu đó là hiên nhà thờ (narthex), tiền sảnh hoặc hiên ở lối vào nhà thờ, và được tách biệt khỏi nhà thờ bằng một bức tường, rào chắn hoặc một bình phong. “Địa điểm tập họp” này hoạt động như một vùng đệm ngăn cách cuộc sống thế tục khỏi việc tiếp xúc với Thiên Chúa.
Ở một số nơi trong thời cổ, “địa điểm tập họp” đôi khi được gọi là “paradysus” và thường được trang trí với hình ảnh của ông Ađam và bà Eva trong Vườn Địa đàng, hoặc được sơn màu xanh tượng trưng cho hạnh phúc vĩnh cửu.
Trong lịch sử, “địa điểm tập họp” đã được sử dụng cho nhiều mục đích. Một là cho các dự tòng và hối nhân, những người không được phép đi vào nhà thờ, và phải đi ra ngoài trước lời nguyện tín hữu. Trong trường hợp này, hiên nhà thờ thường có một bình phong hoặc một tường thấp, để tín hữu vẫn được nghe Phụng Vụ Lời Chúa và bài giảng.
Hai là nó được sử dụng như một địa điểm tập họp cho các người tham gia đoàn rước; như là một nơi cho việc phân xử và các mục đích dân sự khác; và cũng là một nơi diễn ra nghi thức an táng.
Theo thời gian, địa điểm này đã liên tục giảm nhỏ lại. Trước tiên, người ta bỏ phần hiên bên ngoài, vốn tạo nên một rào chắn giữa đường phố và không gian thánh. Khoảng năm 1000, địa điểm đã được chuyển vào hiên lớn phía tây ở các nhà thờ Gothic thời đầu. Dần dà một tiền sảnh cổ thường được biến thành một địa điểm chật hẹp giữa cửa chính và phần nhà thờ, và được sử dụng chủ yếu như một điểm chắn gió và một nơi gắn bảng thông báo.
Sự phục hồi một địa điểm tập họp thích hợp trong một số nhà thờ hiện đại có lợi ích lớn, đặc biệt trong việc cắt giảm hiệu quả tiếng ồn của giao thông đô thị, và thúc đẩy một bầu khí suy niệm có lợi cho mọi người.
Trong các nhà thờ hiện đại, địa điểm này có thể phục vụ các mục đích thực tế khác, vốn được minh họa bởi tài liệu “Built of Living Stones” của Hội đồng Giám mục Mỹ:
“Địa điểm tập họp hoặc hiên nhà thờ
“§95 Hiên nhà thờ là nơi chào đón – một không gian nằm giữa phần nhà thờ và môi trường bên ngoài. Trong thời sơ khai của Giáo Hội, đó là một “khu vực chờ đợi” cho các dự tòng và hối nhân. Ngày nay nó phục vụ như một địa điểm tập họp, là lối vào và lối ra của nhà thờ. Địa điểm tập họp giúp các tín hữu thực hiện sự chuyển đổi từ cuộc sống hàng ngày đến việc cử hành phụng vụ, và sau buổi phụng vụ, nó giúp họ trở lại với cuộc sống hàng ngày, để sống mầu nhiệm đã được cử hành. Trong địa điểm tập họp, người ta tụ tập để chuẩn bị cuộc rước và buổi cử hành phụng vụ. Chính tại địa điểm tập họp diễn ra nhiều khoảnh khắc phụng vụ quan trọng: các người nam và người nữ tham gia vào nghi thức trở thành Dự tòng, và sau đó nghi thức khai tâm đầy đủ để gia nhập Giáo Hội; cha mẹ, người đỡ đầu, và trẻ sơ sinh được chào đón để cử hành bí tích Rửa tội; và các Kitô hữu được chào đón lần cuối khi thi hài của họ được đưa vào nhà thờ để cử hành nghi thức an táng.
“§96. Ngoài các chức năng tôn giáo của mình, địa điểm tập họp là nơi dẫn đến phòng thánh (phòng mặc áo), phòng ca đoàn tập hát, phòng lưu trữ, nhà vệ sinh, và phòng cho người hướng dẫn chỗ ngồi và thiết bị của họ. Địa điểm cho các cuộc tập họp khác sẽ là một yếu tố quan trọng cần cứu xét trong việc quy hoạch hiên nhà thờ và các khu vực liền kề khác”.
(Nguyễn Trọng Đa, Zenit.org 20-1-2015)
