Chào đời ngày 3-1-1926 thụ phong Linh Mục ngày 29-7-1951 và phục vụ Dân Chúa tại Congo từ 1952 đến 2006, cuộc đời truyền giáo của Cha August De Haes thật dài và thật năng động. Suốt hơn nửa thế kỷ trôi qua, Cha có dịp chứng kiến việc thành hình và phát triển như thế nào của thành phố và của miền giám quản tông tòa. Thật thế, Léopoldville lúc khởi đầu là con số 300 ngàn dân với 13 giáo xứ và khoảng 2 hay 3 Linh Mục triều đã phát triển nhanh chóng làm nên thành phố lớn khoảng 7 đến 8 triệu dân cư và là một Tổng Giáo Phận với hơn 150 giáo xứ và hơn 200 Linh Mục triều. Thật là kỳ diệu!
Cha August De Haes may mắn thừa hưởng từ Song Thân một sức khoẻ dẻo dai: thể xác cũng như tinh thần và tâm lý. Cha thanh thản chứng kiến không biết bao nhiêu cuộc thay ngôi đổi chủ và những biến động đôi khi mang thảm trạng đau thương. Chẳng hạn năm 1960 Congo độc lập thoát vòng đô hộ của Bỉ Quốc. Rồi đến cách mạng cải cách của Joseph-Désiré Mobutu (1930-1997) trong thập niên 1970. Sang đến thời khủng hoảng tàn phá trong thập niên 1990 do thể chế độc tài của cha con nhà Kabila. Trải qua các biến động, Cha August De Haes vẫn trung tín chu toàn sứ vụ mục tử của vị Linh Mục thừa sai. Lòng yêu thương gắn bó của Cha với dân tộc Congo không thay đổi, nhưng lớn mạnh với thời gian. Có hai khía cạnh nổi bật trong cuộc đời truyền giáo của Cha August De Haes.
Thứ nhất, Cha thực thi sứ vụ truyền giáo qua việc loan báo Tin Mừng Cứu Rỗi của Đức Chúa GIÊSU KITÔ bằng lời nói và bằng hành động. Cha hăng say công bố cho dân chúng biết:
– THIÊN CHÚA yêu thương anh chị em. Ngài yêu thương anh chị em bất kể anh chị em thuộc thành phần xã hội nào, nghèo giàu ra sao. Ngài yêu thương anh chị em dầu cho bất cứ điều gì xảy đến cho anh chị em!
Và Cha August De Haes xác quyết như thế trong chính ngôn ngữ địa phương, nghĩa là bằng thổ ngữ lingala.
Cha nói rành và viết lưu loát tiếng lingala. Cha góp phần vào công cuộc dịch thuật nhiều sách phụng vụ ra tiếng lingala. Chính Đức Hồng Y Joseph-Albert Malula (1917-1989) lúc làm Tổng Giám Mục Kinshasa cũng đặt trọn niềm tin tưởng nơi khả năng nói rành ngôn ngữ địa phương của Cha. Về phần Cha August De Haes, Cha tận dụng mọi khả năng ngôn ngữ và văn chương để viết các mẩu chuyện nhân gian có mục đích giáo dục quần chúng.
Biết rành một ngôn ngữ địa phương minh chứng lòng yêu thương chân thành của vị Linh Mục Thừa Sai đối với dân tộc ngài được gởi tới để phục vụ. Cho dầu một người có biệt tài về ngôn ngữ thế nào đi nữa thì cũng vẫn phải gia công gắng sức mới có thể thủ đắc vẹn toàn một ngoại ngữ. Càng nhiều gian lao càng minh chứng tình yêu cao độ vị Thừa Sai dành cho dân tộc và đất nước mà ngài dấn thân phục vụ. Đó cũng là trường hợp của Cha August De Haes đối với Congo.
Khía cạnh nổi bật thứ hai trong cuộc đời truyền giáo của Cha August De Haes là tâm tình luôn luôn sẵn sàng. Thừa Sai là người được sai đi nên luôn luôn sẵn sàng ra đi bất cứ nơi nào được gởi tới. Đó cũng điều Cha August thực thi suốt trong thời gian 54 năm truyền giáo. Cha ra đi bất cứ nơi nào đang cần. Từ một Cha Sở thành thị nơi các giáo xứ đông đúc Cha vui vẻ đi về các giáo xứ nhỏ bé hẻo lánh nơi miền quê. Mỗi lần ra đi là một lần bắt đầu trở lại, khởi hành từ đầu. Nhưng không sao hết! Khi đến thời đến lúc, Vị Thừa Sai sẵn sàng nhường vùng đất truyền giáo cho các Linh Mục bản xứ thuộc giáo phận.
Cha August De Haes đột ngột ra đi về Nhà Cha trên Trời để lại một tấm gương truyền giáo nhiệt thành quảng đại cho tất cả anh em cùng dòng Khiết Tâm Đức Mẹ. Nguyện xin THIÊN CHÚA từ ái đón rước linh hồn vị mục tử nhân lành vào vui hưởng niềm vui thiên quốc.
… ”Đường lối THIÊN CHÚA quả là toàn thiện, Lời Chúa hứa được chứng nghiệm tỏ tường. Chính Ngài là khiên che thuẫn đỡ cho những ai ẩn náu bên Ngài. Ngoài Ngài ra, hỏi ai là THIÊN CHÚA? Ai là núi đá độ trì, ngoài THIÊN CHÚA của ta? Chính THIÊN CHÚA đã làm cho tôi nên hùng dũng, và cho đường nẻo tôi đi được thiện toàn. Chúa cho đôi chân này lanh lẹ như chân nai, Ngài đặt tôi đứng vững trên đỉnh núi. Tập cho tôi theo phép binh đao, luyện đôi tay rành nghề cung nỏ. Lạy Chúa, Ngài ban ơn cứu độ làm khiên mộc chở che con. Ngài đưa tay uy quyền nâng đỡ, săn sóc ân cần giúp con lớn mạnh. Đường con đi, Chúa mở rộng thênh thang, chân con bước không bao giờ lảo đảo” (Thánh Vịnh 18(17),31-37).
(”CHRONICA CICM”, Bulletin mensuel – 80è Année – No 3 – Avril 2010, trang 101-103)
(Sr. Jean Berchmans Minh Nguyệt, RadioVaticana 27.02.2016)