Bài đọc: 1 Kgs 21:1-16; Mt 5:38-42.
Chống cự lại kẻ thù bằng cách chửi rủa, đánh đập, báo thù… không bao giờ là giải pháp tốt đẹp của những người mang danh Kitô hữu; nhưng vẫn có những người tín hữu nhân danh công lý để chửi rủa, công kích, và đòi dùng bạo lực.
Các bài đọc hôm nay cho chúng ta hiểu tại sao Thiên Chúa dạy chúng ta phải cư xử khác với người xưa và những người vô đạo. Trong bài đọc I, Sách Các Vua tường thuật một câu truyện bất công. Vua Ahab muốn có vườn nho của Naboth để bành trướng đất đai của mình, nên đã đồng lõa với kế hoạch gian ác của bà hoàng hậu Jezebel vợ mình, để Naboth bị hai kẻ gian ác tố cáo Naboth đã phạm thượng nói xấu Thiên Chúa và vua. Hậu quả là Naboth bị ném đá chết và vườn nho thuộc vua Ahab và nhà vua không phải trả đồng nào. Trong Phúc Âm, Chúa Giêsu phân biệt hai cách đối xử của người xưa và của môn đệ Chúa: Người môn đệ Đức Kitô không được chống cự người ác, không được trả thù, không được kiện cáo; nhưng luôn phải rộng lượng tha thứ và cho đi.
KHAI TRIỂN BÀI ĐỌC:
1/ Bài đọc I: “Xin Đức Chúa đừng để tôi nhượng gia sản của tổ tiên tôi cho ngài!”
1.1/ Vua Ahab muốn vườn nho của Naboth vì nhà vua muốn khuếch trương cung điện của mình.
Nhà Vua nói với ông Naboth rằng: “Hãy nhượng vườn nho của ngươi cho ta, để ta làm vườn rau, vì nó ở ngay sát cạnh nhà ta. Để bù lại, ta sẽ cho ngươi một vườn nho tốt hơn, hay là, nếu ngươi muốn, giá bao nhiêu, ta sẽ trả bằng bạc.” Nhưng ông Naboth thưa với vua Ahab: “Xin Đức Chúa đừng để tôi nhượng gia sản của tổ tiên tôi cho ngài!”
Nhượng gia sản hay bán đất đai của tổ tiên là xóa tên của tổ tiên trong quốc gia, một điều ô nhục cho con cháu (Num 27:4). Ông Naboth nhân danh Thiên Chúa nhắc cho vua Ahab để đừng bắt ông phải làm chuyện đó. Vua Ahab biết Lề Luật ngăn cấm việc tịch thu gia sản tổ tiên của hàng xóm (Deut 19:14; Num 27:7-11; Jer 32:6-9); ngay cả nhà vua cũng không được quyền đó, nên thương lượng với Naboth để mua; nhưng Naboth không bằng lòng. Vua Ahab trở về nhà buồn rầu và bực bội vì lời ông Naboth.
1.2/ Kế hoạch chiếm vườn nho của hoàng hậu Jezebel:
Hoàng hậu Jezebel con của vua Sidon. Bà thờ thần Baal; vì thế, bà không quan tâm đến Lề Luật như vua Ahab. Là người gian manh, nên mục đích của bà là chiếm được vườn nho, cho dù có phải đổ máu người ngay lành. Bà đã phác họa ngay một kế hoạch gian ác trong đầu nên nói với nhà vua: “Vua cai trị Israel hay thật! Mời vua dậy mà ăn cho lòng phấn khởi lên! Thiếp sẽ tặng vua vườn nho của Naboth người Jezreelite.”
Vua Ahab đoán biết những gì vợ làm nhưng không ngăn cản, vì ông đang muốn có vườn nho của Naboth. Nhà vua nghĩ ông không trực tiếp ra tay nên không phạm tội với Thiên Chúa và chịu tai tiếng trước dân chúng. Đây là kế hoạch: bà nhân danh vua Ahab viết thơ, rồi dùng con dấu của vua mà đóng ấn, và gửi cho các kỳ mục và thân hào cư ngụ trong thành với ông Naboth. Trong thơ bà viết rằng: “Hãy công bố một thời kỳ chay tịnh và đặt Naboth ngồi ở hàng đầu dân chúng. Hãy đặt hai đứa vô lại ngồi đối diện với nó, để chúng tố cáo nó: “Ông đã nguyền rủa Thiên Chúa và đức vua. Và hãy đem nó ra ngoài ném đá cho chết.”
Để có màu sắc tôn giáo thành thật, Bà truyền công bố thời kỳ chay tịnh để đánh lạc hướng dân chúng. Thời kỳ chay tịnh thường được làm để tỏ lòng ăn năn vì đã xúc phạm đến Đức Chúa (x/c Joel 1:14; 1 Sam 7:6). Các nhà lãnh đạo địa phương có thể biết kế hoạch gian tà của bà; nhưng phải khuất phục trước quyền hành và làm theo sắc chỉ của vua Ahab, vì họ biết nếu họ chống lại thế lực nhà vua chỉ chuốc thêm thiệt hại vào thân. Bà dùng hai kẻ gian ác để tố cáo ông Naboth. Hai kẻ vô lại không khó kiếm trong bất cứ thời đại nào. Đây là những kẻ không biết xấu hổ khi gian dối. Người ta chỉ cần cho chúng tiền là chúng sẽ làm bất cứ điều gì. Khi nghe biết ông Naboth đã chết, vua Ahab đứng dậy, xuống chiếm đoạt vườn nho của ông Naboth.
2/ Phúc Âm: Ai xin, thì hãy cho; ai muốn vay mượn, thì đừng ngoảnh mặt đi.
2.1/ Đừng chống lại kẻ gian ác: Chúa Giêsu dạy các môn đệ: “Anh em đã nghe Luật dạy rằng: Mắt đền mắt, răng đền răng. Còn Thầy, Thầy bảo anh em: đừng chống cự người ác, trái lại, nếu bị ai vả má bên phải, thì hãy giơ cả má bên trái ra nữa.”
Luật “mắt đền mắt răng đền răng là Luật Talionis, đây là luật xưa nhất trên thế giới, được tìm thấy trong Bộ Luật Hammurabi, khỏang 2250 BC. Luật này cũng được tìm thấy trong Cựu Ước ít là 3 lần (Exo 21:23-25; Lev 24:19-20, Deut 19:21). Mấy điều quan trọng về Luật này cần lưu ý:
(1) Nó ngăn cấm việc gia tăng báo thù; vì nếu cứ để hai bên báo thù liên tục, cái chết sẽ xảy ra không những cho cá nhân mà còn cho bộ tộc.
(2) Nó được thi hành bởi các quan án, chứ không để cá nhân hay gia đình định liệu.
(3) Nó không được thi hành theo nghĩa đen: hư mắt phải đền mắt, hư răng phải đền răng; nhưng được tính bằng số tiền mà nạn nhân được bồi thường.
(4) Nó không phải là tất cả Luật của Cựu Ước, vì vẫn còn những luật yêu thương và tha thứ (x/c Lev 19:18; Pro 25:2; Lam 3:30).
Điều Chúa Giêsu dạy các môn đệ họ không được báo thù dưới bất cứ hình thức nào. Trước tiên, đây là lời dạy rất khôn ngoan, vì chống lại kẻ gian ác sẽ mất mạng sống; vì thế, tục ngữ Việt Nam khuyên hãy để “của đi thay người.” Thứ đến, việc báo thù chỉ gia tăng sự hận thù; nhưng hành động tha thứ sẽ dập tắt hận thù và có tiềm năng để biến kẻ thù thành bạn. Sau cùng, người môn đệ Đức Kitô tin Thiên Chúa vẫn đang quan phòng thế gian. Ngài không để cho kẻ gian ác mặc sức tung hoành và người ngay lành phải chịu đựng quá mức.
Chúa Giêsu cũng ngăn cấm cả việc kiện cáo khi Ngài nói: “Nếu ai muốn kiện anh để lấy áo trong của anh, thì hãy để cho nó lấy cả áo ngoài.” Giống như lý luận ở trên, mang nhau ra kiện cáo ở tòa đời là việc làm rất tốn kém tiền cho luật sư, mất nhiều thời gian và công sức; mà vẫn chưa chắc đã được xét xử công bằng hay không. Thứ đến, của cải trần gian không phải là mục đích của cuộc đời. Ai cần hơn, cứ để cho họ dùng. Sau cùng, người tín hữu tin Chúa là cha nhân lành, Ngài sẽ không để cho con cái trung thành giữ Luật Ngài phải chết đói.
2.2/ Người môn đệ phải sẵn sàng giúp đỡ tha nhân: Ngoài ra, người Kitô hữu còn phải sẵn sàng và vui lòng giúp đỡ mọi người: “Nếu có người bắt anh đi một dặm, thì hãy đi với người ấy hai dặm.” Chúa Giêsu có ý muốn nói người môn đệ không dừng ở chỗ chu toàn bổn phận, mà còn vui lòng làm nhiều hơn những gì bị đòi hỏi. Người Kitô hữu cũng không tiếc nuối của cải đời này: “Ai xin, thì hãy cho; ai muốn vay mượn, thì đừng ngoảnh mặt đi.”
ÁP DỤNG TRONG CUỘC SỐNG:
– Người Kitô hữu phải sống khác với những người đạo khác để họ nhận ra tính bác ái và sự hoàn thiện của đạo và tin tưởng vào Chúa của chúng ta.
– Chúng ta đừng quá tiếc nuối của cải vật chất. Hãy dùng như của cải chóng qua và đừng từ chối tha nhân khi họ cần đến.
Anthony Đinh Minh Tiên, OP