Đối với phần đông Ki-tô hữu chúng ta, có lẽ mạng xã hội (MXH) không xa lạ gì, ai cũng nghe biết và có thể đã và đang sử dụng. Đã có nhiều bài viết trong giới Công giáo về vấn đề này. Chẳng hạn, bài “Thông truyền niềm tin Công giáo trên mạng xã hội” (giaophanvinhlong.net), “Sinh viên Công giáo với mạng xã hội” (giaophanthanhhoa.net), “Người sống đời thánh hiến, mạng xã hội và sứ vụ truyền giáo” (conggiao.info), “Mạng xã hội và người tu” (daminhtamhiep.net) vv.
Trong phạm vi bài viết ngắn này, xin bàn về tác dụng tích cực của MXH trong đời sống Ki-tô hữu, đặc biệt là Facebook (FB).
Nhưng trước hết, ta thử tìm hiểu xem MXH là gì? Tính năng của nó ra sao? [1]
* NHỮNG THÔNG TIN CẦN BIẾT
Trong thời đại công nghệ thông tin hiện nay, MXH trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống hằng ngày của mỗi chúng ta.
MXH, hay gọi là MXH ảo, là dịch vụ nối kết các thành viên cùng sở thích trên Internet lại với nhau với nhiều mục đích khác nhau không phân biệt không gian và thời gian. Những người tham gia vào mạng xã hội còn được gọi là cư dân mạng . Mạng xã hội là một trang web cho phép bạn kết nối với bạn bè và gia đình. Ở đó, bạn có thể chia sẻ hình ảnh, video, âm nhạc và các thông tin cá nhân một cách nhanh chóng.
MXH có những tính năng như chat, email, phim ảnh, voice chat, chia sẻ file, blog và xã luận. Mạng đổi mới hoàn toàn cách cư dân mạng liên kết với nhau và trở thành một phần tất yếu của mỗi ngày cho hàng trăm triệu thành viên khắp thế giới. Các dịch vụ này có nhiều phương cách để các thành viên tìm kiếm bạn bè, đối tác: dựa theo group (ví dụ như tên trường hoặc tên thành phố), dựa trên thông tin cá nhân (như địa chỉ e-mail hoặc screen name), hoặc dựa trên sở thích cá nhân (như thể thao, phim ảnh, sách báo, hoặc ca nhạc), lĩnh vực quan tâm: kinh doanh, mua bán…
Hiện nay thế giới có hàng trăm mạng MXH khác nhau, với MySpace và Facebook nổi tiếng nhất trong thị trường Bắc Mỹ và Tây Âu; Orkut và Hi5 tại Nam Mỹ; Friendster tại Châu Á và các đảo quốc Thái Bình Dương. MXH khác gặt hái được thành công đáng kể theo vùng miền như Bebo tại Anh Quốc, CyWorld tại Hàn Quốc, Mixi tại Nhật Bản và tại Việt Nam xuất hiện rất nhiều các mạng xã hội như: Zing Me, YuMe, Tamtay…
Riêng về Facebook ta được biết: Facebook ra đời vào năm 2006 và đánh dấu bước ngoặt mới cho hệ thống mạng xã hội trực tuyến trên nền tảng lập trình Facebook platform.
Facebook là một trong những MXH phát triển nhanh nhất hiện nay, từ một mạng lưới các sinh viên đại học đến nay nó đã phát triển trên toàn cầu, đây là một mạng lưới đa sắc tộc và đa dạng về lứa tuổi. Hàng trăm triệu người trên Facebook và hàng triệu triệu người tham gia mỗi tháng vào Facebook, bạn có thể kết nối với bạn bè, gia đình hay những người thân bằng những bước đơn giản trên Facebook bằng cách gõ tên người thân hoặc bạn có thể tìm theo hình ảnh và email… vậy là bạn có thể kết nối được với người mà bạn muốn tìm kiếm. Và hiện nay Facebook còn một là kênh quảng cáo, bán hàng online hiệu quả, chi phí rẻ được cả các doanh nghiệp cũng như người kinh doanh tự do yêu chuộng”.
Thống kê một số MXH lớn nhất thế giới và phổ biến hiện nay (năm 2018), như sau: [2]
1. Facebook: Số người dùng hoạt động hằng tháng: 2,070,000,000
Con số 60 triệu người dùng active hằng tháng của Facebook đã tăng đến 1,95 tỉ (Tháng 3/2017) và có sự đột phá mạnh mẽ đến con số 2,01 tỉ (Tính đến tháng 6/2017). Sau đó Facebook tiếp tục có cập nhật rằng con số này đã đạt 2,07 tỉ. Tốc độ tăng trưởng này được dự đoán là sẽ chưa dừng lại ở đó. Điều này đã giúp cho Facebook trở thành MXH dẫn đầu trong danh sách MXH lớn nhất thế giới về lượt truy cập của năm nay.
2.Youtube:Số người dùng hoạt động hằng tháng: 1,500,000,000
Về nhì trong danh sách MXH lớn nhất thế giới chính là kênh Youtubevới kho video đa dạng, nhiều lĩnh vực. Youtube thu hút được lượt người dùng lớn bởi nhiều chương trình partner hay và chính sách đãi ngộ hấp dẫn.
3. Instagram: Số người dùng hoạt động hằng tháng: 800 triệu
Instagram là ứng dụng chia sẻ ảnh và video miễn phí trên Apple iOS, Android và Windows Phone. Người dùng có thể tải ảnh hoặc video lên MXH này.
4. Twitter: Số người dùng hoạt động hằng tháng: 330,000,000
Twitter là một MXH trực tuyến theo kiểu những “blog nhỏ” cho phép người dùng gửi và đọc các tin nhắn văn bản lên đến 140 ký tự, hay còn gọi là “tweet”.
* CÁC ĐIỂM TÍCH CỰC CỦA MXH ĐỐI VỚI KI-TÔ HỮU
Thật là bất ngờ khi chúng ta biết rằng cả ĐTC Bê-nê-đích-tô XVI và ĐTC Phan-xi-cô đều đã sử dụng mạng Twitter rất sớm và rất hiệu quả.
Tác giả Thảo Nguyên, trong bài “Đức Giáo Hoàng và mạng xã hội” đăng trên cgvdt.vn ngày 18-12-2015 đã cho biết như sau:
“Kể từ thời Đức Bênêđictô XVI, MXH đã trở thành một phương tiện quen thuộc để Tòa Thánh mở rộng vòng tay với cộng đồng.“
Các vị đứng đầu Giáo hội Công giáo đã không ‘làm ngơ’ MXH khi nó ngày càng trở nên quen thuộc với các ‘công dân mạng’.
“Ngày 12.12.2012, ĐGH Bênêđictô XVI đã chính thức gia nhập MXH Twitter với tên truy cập là Benedict XVI, để cập nhật tình trạng cũng như những thông điệp của mình tới giáo dân. Bất cứ ai cũng có thể đăng ký để theo dõi các thông điệp của ĐGH bằng nhiều thứ tiếng thông qua địa chỉ @Pontifex. Từ đó, Tòa Thánh đã trở thành thành viên “tích cực” của truyền thông xã hội.
“Trong thông điệp đưa ra trong ngày Truyền thông Thế giới 24.1.2013, ĐGH Bênêđictô XVI đánh giá: “Mạng Xã Hội chính là cánh cửa của sự thật và đức tin, không gian mới cho việc chia sẻ Tin Mừng và hy vọng”. Sự kiện ĐGH tham gia Twitter được xem là phương thức để kết nối hiệu quả hơn với giới trẻ. Twitter của ngài lúc đó thu hút khoảng 2,5 triệu người đăng ký theo dõi.
“Ngày 17.3.2013, trang này đã hoạt động trở lại với tin nhắn Twitter đầu tiên của ĐGH Phanxicô. Ngài gởi thông điệp ban phép lành đến mọi người: ‘Các bạn thân mến, tôi chân thành cảm ơn các bạn và xin các bạn tiếp tục cầu nguyện cho tôi. Giáo hoàng Phanxicô’. Tài khoản Twitter của ĐGH @Pontifex hiện có 9 ngôn ngữ, kể cả tiếng Ả Rập. Theo một nghiên cứu năm 2015 từ Twiplomacy, tài khoản Twitter của ĐGH có trên 25 triệu người theo dõi bằng các ngôn ngữ khác nhau, bỏ xa các nhà lãnh đạo thế giới hay những ngôi sao hàng đầu có ảnh hưởng nhất trên MXH. Tài khoản @Pontifex trong phiên bản tiếng Anh của ngài đạt mức trung bình khoảng 8.200 lượt chia sẻ với mỗi câu tweet của ĐTC”…
Như vậy ta có thể thấy rằng chính các vị chủ chăn đứng đầu Hội thánh cũng tham gia MXH một cách tích cực và có hiệu quả.
Riêng tại VN chúng ta, hiện chưa có thống kê có bao nhiêu Ki-tô hữu sử dụng MXH, đặc biệt là FB và cũng chưa có một cuộc khảo sát nhằm thăm dò ý kiến của họ thế nào đối với MXH nói chung và FB nói riêng. Chúng ta chỉ được biết qua một vài trang thuộc giới Công giáo hay cá nhân linh mục, tu sĩ, giáo dân. Riêng trên Facebook, có thể thấy một số trang hiện đang hoạt động, chẳng hạn như: – Ki-tô giáo, – Công giáo: Đạo vào đời, – Tìm hiểu Kinh thánh và Công giáo, – Tổng giáo phận Saigon, – Theo bước chân Phanxicô, – Truyền thông Thái Hà, – Dòng Tên VN, – Tôi là người Công giáo, – Giải đáp thắc mắc Công giáo, – Công giáo vv.
Chúng ta tin rằng số người Công giáo sử dụng FB không ít và họ đã biết khai thác những tính năng giúp người sử dụng một cách hiệu quả. Có thể liệt kê một số tính năng phổ biến như sau:
– Làm quen, kết bạn, giao lưu… : Qua FB, chúng ta có thể làm quen và kết bạn với bất kỳ ai, ở bất kỳ nơi đâu trên hành tinh này. Người ta có thể nhắn tin/ chat qua Messenger, gửi email, gửi video cho bạn bè mà không tốn một đồng xu nào cả! Có nhiều trường hợp người ta đã nối lại liên lạc với nhau sau nhiều năm tháng mất tin tức. Không ít trường hợp nhờ FB người ta đã tìm thấy người thân sau nhiều năm tháng thất lạc, hay chuyện tìm trẻ lạc, chuyện rao báo tai nạn, chuyện mất của cải vv. cũng được đăng lên FB kịp thời nhanh chóng. Đấy là một số lợi ích trước mắt mà ai cũng có thể được hưởng mà không phải tốn kém một đồng xu nào!
– Chia sẻ thông tin, suy tư cá nhân, xã luận…: Trên FB, hằng ngày người ta cũng có thể chia sẻ với nhau rất nhiều thông tin đa dạng và phong phú. Thông tin liên quan đủ phương diện, từ xã hội, văn hóa, chính trị và đặc biệt về tôn giáo. Chỉ trong nháy mắt, các tin tức được phổ biến và cập nhật liên tục. Thay vì đọc tin tức trên báo giấy hay theo dõi qua màn ảnh TV, bây giờ người ta chỉ cần mở FB trang cá nhân là có thể tiếp nhận biết bao thông tin cần biết. Chẳng hạn, chuyện cháy nhà thờ Đức Bà Paris, chuyện tái thiết nhà thờ chánh tòa Bùi Chu, chuyện liên quan LM TĐL (GĐTM) được thông tin kịp thời, nhanh chóng, lại kèm theo rất nhiều lời bình luận, hình ảnh, video hấp dẫn nữa. Có thể nói tin tức về sinh hoạt Hội thánh Công giáo toàn cầu và trong nước lúc nào cũng phong phú và cập nhật từng giây từng phút. Rất hấp dẫn và rất hữu ích!
– Thông báo, xin trợ giúp, kêu gọi đóng góp…: Ngoài việc thông tin, FB còn giúp cho người ta phổ biến một sự việc gì đó cần sự ra tay giúp đỡ của cộng đồng mạng. Chẳng hạn việc giúp đỡ xây dựng nhà thờ, nhà nguyện, điểm truyền giáo, hay việc một cá nhân hay cộng đoàn kêu gọi đóng góp từ thiện đối với những trường hợp khẩn cấp cần giúp đỡ vv. Thực tế cho thấy những lời kêu gọi luôn được đáp ứng cách nhanh chóng và hiệu quả.
– Hướng dẫn sống đạo, củng cố đức tin, gia tăng lòng mến…: Chúng ta biết hiện nay không ít linh mục, tu sĩ, các dòng tu tham gia mạng lưới FB. Người chơi FB (các Facebooker/s) có thể nghe-nhìn qua các video clip, truyền trực tiếp hay phát lại những sự kiện tôn giáo, những bài giảng, những bài chia sẻ rất hữu ích. Ngoài ra, hằng ngày chúng ta có thể tiếp nhận từ các linh mục, tu sĩ và giáo dân nhiệt thành, nhiều bài viết suy tư đạo-đời sâu sắc ý nghĩa, nhiều hướng dẫn sống đạo thiết thực cụ thể, nhiều giải đáp thắc mắc Công giáo cần biết, kể cả những tin tức nóng hổi về các sinh hoạt tại giáo phận, giáo xứ vv.
Tóm lại, nói về tính năng, công dụng của MXH nói chung và của FB nói riêng, ta thấy người sử dụng được hưởng lợi ích rất nhiều.
Chính ĐTC Bê-nê-đich-tô XVI đã đánh giá như sau: “Mạng Xã Hội chính là cánh cửa của sự thật và đức tin, không gian mới cho việc chia sẻ Tin Mừng và hy vọng”. Sự kiện ĐTC tham gia Twitter được xem là phương thức để kết nối hiệu quả hơn với giới trẻ. Twitter của ngài lúc đó thu hút khoảng 2,5 triệu người đăng ký theo dõi.
Sau đây là mấy ý kiến của một số Fbookers Công giáo: [3]
LM Mi Trầm gp Nha Trang mới đây đã chia sẻ trên FB một bài ngắn nhan đề “Nghề FB”, có đoạn như sau: “Sau những năm tháng tìm và đăng bài lên FB, tôi có những cảm nhận thế nầy: Tôi khá hơn nhờ FB: Dù gặp câu hỏi khó hay dễ, tôi đều lên Google tìm bài để đọc, để hiểu và để trả lời. Càng chịu khó, tôi càng thấy kiến thức của mình vững hơn, chính xác hơn. …
Tác giả Nhược Nam, trong bài “Thông truyền niềm tin Công giáo trên mạng xã hội” đã đưa ra những chứng từ như sau:
“Ngày nay, loan báo Tin Mừng qua mạng xã hội FB là một cách truyền thông niềm tin hữu hiệu mà nhiều bạn trẻ hướng đến.
“Việc chia sẻ niềm tin Công giáo trên mạng xã hội, trước tiên cũng là một cách để người tín hữu tuyên xưng đức tin của mình trước cộng đồng mạng, đồng thời mời gọi mọi người cùng ý thức hơn trong việc sống đạo. ‘Tôi hay chia sẻ những thông tin về việc thiện nguyện, bác ái và sống đẹp. Qua đó nhân rộng hơn cho mọi người cùng biết trong đời vẫn còn rất nhiều tấm lòng vàng đang âm thầm tỏa hương cho đời’, chị Nguyễn Thị Kim Bích (Gx Đức Hòa – GP Mỹ Tho) chia sẻ.
“Là người Kitô hữu, chúng ta được lớn lên với Lời Chúa, việc chia sẻ đức tin của mình trên mạng xã hội là cách nhanh nhất để mang Chúa đến gần hơn với mọi người. Chị Phạm Thị Ngân (Gx Đạo Truyền – GP Hà Nội) cho biết: ‘Việc chia sẻ đức tin của mình lên Facebook cũng là một cách tôi nhắc nhở chính bản thân mình luôn sống đúng tinh thần Kitô hữu, đồng thời truyền tải niềm hy vọng và tin tưởng vào tình yêu của Thiên Chúa đến với anh em’.
“Anh Nguyễn Duy Khanh (Gx Khiết Tâm – GP Long Xuyên) lại quan niệm có thể biến tài khoản Facebook cá nhân thành một “thánh đường online” giúp mọi người dễ dàng bước vào gặp gỡ Chúa trong tình liên đới, hiệp thông và cầu nguyện cho nhau. Đó không chỉ là những thông tin về Công giáo Việt Nam mà cả Công giáo thế giới. Đó còn là những bài viết cung cấp kiến thức về đạo cho mọi người như giáo dục đức tin cho giới trẻ, đời sống hôn nhân của người Kitô hữu hay tin “người thật việc thật”, đó là những giáo hữu làm những việc tử tế, đối xử cao đẹp với mọi người”./. [3]
Aug.Trần Cao Khải