 |
TINH THẦN VATICANÔ II
VÀ CANH TÂN PHỤNG VỤ
TRONG CỘNG ĐOÀN
***
Anh chị em thân mến
Để bắt đầu niên lịch phụng vụ 2012-2013 của năm Đức Tin, thư mục vụ tháng 12 sẽ đề cập đến việc canh tân phụng vụ từ công đồng Vaticanô II cho sinh hoạt phụng vụ của giáo phận, đặc biệt nhắm đến việc cử hành Thánh Lễ.
Một trong những canh tân nổi bật và quan trọng của công đồng Vaticanô trong đời sống Giáo Hội là việc cử hành phụng vụ. Và Hiến Chế về Phụng Vụ Thánh – Sacrosanctum Concilium đã khai sáng một kỷ nguyên mới cho đời sống phụng vụ và cầu nguyện của Giáo Hội, để cho cộng đồng Dân Chúa dễ dàng hiểu được các nghi lễ, nhờ đó có thể tham dự một cách tích cực và lãnh nhận những ơn sủng thiêng liêng từ phụng vụ.
Trong Hiến Chế Phụng Vụ Thánh, Công Đồng đã phác họa các qui phạm mục vụ, và các nguyên tắc thần học để canh tân và cổ vũ đời sống phụng vụ của Giáo Hội (số 1-46). Đó là việc cử hành các bí tích, nhất là bí tích Thánh Thể (số 47-82), là việc cử hành Phụng Vụ Giờ Kinh để ca tụng Chúa hằng ngày (83-101), là cảm nghiệm được sự hiện diện của Chúa trong niên lịch phụng vụ (số 102-111), trong thánh nhạc và nghệ thuật thánh (112-130).
Ở trung tâm Hiến Chế Phụng Vụ Thánh là hình ảnh một Dân Thánh lữ hành được dẫn đến tham dự các cuộc cử hành phụng vụ trọn vẹn và tích cực của toàn thể cộng đoàn. Như vậy, một đàng, chúng ta đang được hưởng những thành quả canh tân phụng vụ của công đồng Vaticano II. Đàng khác, chúng ta cần ý thức trách nhiệm thực hiện cuộc canh tân phụng vụ cho đúng hướng của Thánh Công Đồng
1) Nhờ sự canh tân Phụng vụ, chúng ta có thể cảm nghiệm được sự hiện diện của Chúa Kitô Phục Sinh bằng nhiều cách thức đa dạng và phong phú trong đời sống phụng vụ của Giáo Hội. Đặc biệt trong Thánh lễ, Chúa Kitô hiện diện trong Lời Chúa, trong Mình Máu Thánh Chúa, trong thừa tác viên của Hội Thánh, và trong cộng đoàn dân Chúa đang tụ họp nhân danh Người. Từ cảm nghiệm thiêng liêng này, người Kitô hữu có thể tin tưởng và hy vọng trong cuộc lữ hành đức tin.
Chính vì thế, các vị chủ chăn cần quan tâm học hỏi và huấn luyện cộng đoàn về ý nghĩa của các nghi thức để hàng giáo sĩ cử hành phụng vụ với ý thức về sự thánh thiêng của hành vi phượng tự, và để cộng đoàn tham dự phụng vụ một cách hiểu biết theo chiều sâu chiêm niệm hơn là theo cung cách lễ hội bề ngoài. Giáo phận cổ vũ cho việc hội nhập văn hóa trong các sinh hoạt phụng vụ, bằng cách đưa những yếu tố văn hóa địa phương vào trong các cuộc cử hành phụng vụ, bí tích và cầu nguyện một cách có chọn lựa và khôn ngoan. Ở đây, cộng đoàn cũng cần quan tâm để tránh các hình thức gây nguy hại đến ý thức và bầu khí thánh thiêng trong các nghi thức, các cử chỉ, thái độ và tâm tình trong các cuộc cử hành, làm mất đi tính cách tôn nghiêm, uy nghi và sốt sắng của phụng vụ. Riêng đối với các thừa tác viên của giáo hội, cần tôn trọng các qui luật phụng vụ để việc cử hành làm nổi bật sự vâng phục và tinh thần hiệp thông trong Hội Thánh.
2) Nhờ canh tân phụng vụ của Thánh Công Đồng, tính cách cộng đoàn là một đặc tính của phụng vụ. Nhờ đó, mọi thành phần dân Chúa trong cộng đoàn đều có vai trò trong hành vi phụng thờ của hội Thánh và được mời gọi cùng cử hành phụng vụ một cách tích cực. Trong Thánh Lễ, sự hiệp thông cộng đoàn là một yếu tố làm nên Thánh Lễ và sự tham dự tích cực của cộng đoàn làm nên sự hiệp thông Thánh Lễ. Như vậy, các nghi lễ của các bí tích trong cộng đoàn, đặc biệt bí tích Rửa Tội và Thánh Thể, phải được cử hành với sự tham dự của toàn thể cộng đoàn
Để làm nổi bật tính cộng đoàn trong phụng vụ, các việc cử hành cần được phân công cho chủ tế, cho ca đoàn, cho giúp lễ, và cho cộng đoàn. Ở đây, đường hướng phụng vụ của giáo phận cổ vũ cho việc hát cộng đồng trong sinh hoạt phụng tự của giáo phận, đặc biệt là trong các cuộc qui tụ đông người từ nhiều giáo xứ hay từ nhiều giáo phận tham dự. Giáo phận cũng cổ vũ cho việc huấn luyện để giáo dân có khả năng đóng góp tích cực trong các cử hành phụng vụ, như đọc các bài đọc sách thánh, cộng tác với hàng giáo sĩ trong việc trao Mình Thánh Chúa cho cộng đoàn… Đàng khác, để phụng vụ đem lại hiệu quả thiết thực, các vị chủ chăn cần chú trọng tới những tầng lớp dân chúng khác nhau, để có những sáng kiến mục vụ trong các sinh hoạt phụng vụ, như thánh lễ với bài giảng, thánh nhạc, lời nguyện giáo dân, và bầu khí phụng vụ phù hợp cho từng thành phần điển hình như thiếu nhi, giới trẻ, người lớn, bậc lão thành… trong cộng đoàn.
3) Cuối cùng, sự canh tân phụng vụ của Thánh Công Đồng làm nổi bật phụng vụ Lời Chúa trong sinh hoạt phượng tự. Theo ý nghĩa này, đường hướng phụng vụ của giáo phận phải theo mô hình của Thánh Lễ, là phải dành một vị trí đặc biệt cho việc suy tôn Lời Chúa, nhờ đó, cộng đoàn ý thức về sự hiện diện của Chúa Kitô Phục Sinh trong Lời Chúa.
Chính vì thế, trước hết, hàng giáo sĩ phụ trách các cộng đoàn cần đào sâu Lời Chúa bằng học hỏi và suy niệm Lời Chúa, nhờ đó, tác vụ rao giảng được thực hiện không còn chỉ là thông truyền những tư tưởng, mà phải là chia sẻ những cảm nghiệm thiêng liêng về cuộc gặp gỡ Chúa và được biến đổi nhờ Lời Chúa. Theo ý hướng này, rất ước mong các chủ chăn ý thức trách nhiệm dùng Lời Chúa là thức ăn nuôi dưỡng đoàn chiên Chúa trao, bằng việc chia sẻ Lời Chúa không chỉ trong các Thánh Lễ Chúa Nhật và Lễ Trọng theo luật buộc, mà cả trong Thánh Lễ hàng ngày vì lòng đạo đức và vì đức ái mục tử. Ngoài ra, cộng đoàn cần được tạo điều kiện để có thễ dễ dàng tiếp xúc với Lời Chúa, học hỏi lời Chúa, cầu nguyện với Lời Chúa, và được biến đổi nhờ thực hành Lời Chúa. Những buổi chia sẻ Lời Chúa của các nhóm nhỏ trong cộng đoàn là rất đáng khích lệ. Giáo phận cổ vũ cho việc suy tôn Lời Chúa song song với việc tôn thờ Thánh Thể tại gian cung thánh của các nhà thờ, nhà nguyện trong giáo phận. Giáo phận cũng cổ vũ cho việc canh tân các giờ kinh tại các gia đình, các liên gia, các đoàn thể… lấy Lời Chúa là nền tảng và là chất liệu cho việc cầu nguyện.
Để kết thúc, xin trích dẫn Hiến Chế về Phụng Vụ Thánh của Công Đồng Vaticanô II: “Hàng ngày, Phụng Vụ kiến tạo những người bên trong Giáo Hội thành đền thánh trong Chúa, thành nơi cư ngụ của Thiên Chúa trong Thánh Thần để đạt tới mức sung mãn của Chúa Kitô, đồng thời Phụng Vụ còn kiện cường sức lực cho họ cách lạ lùng để rao giảng Chúa Kitô; và như vậy, Phụng Vụ cũng bày tỏ cho những kẻ bên ngoài thấy Giáo Hội như một dấu chỉ nêu cao trước mặt các dân nước, ngõ hầu con cái Thiên Chúa đang tản mác được qui tụ nên một cho tới khi thành một đàn chiên theo một Chúa chiên”(SC 2).
Cùng với Đức Cha Cố Gioan Baotixita, tôi gửi đến tòan thể anh chị em phúc lành của Thiên Chúa, đồng thời cầu chúc anh chị em một Mùa Vọng và Mùa Giáng Sinh sốt sắng trong Niềm Tin và Vui Mừng trong Hy Vọng.
Thân ái,
+ GIUSE TRẦN XUÂN TIẾU
GIÁM MỤC GIÁO PHẬN LONG XUYÊN