Ghen tương là một cảm xúc thật sự có tính cách hủy hoại. Ghen tương là lý do làm cho nhiều người đau khổ. Vì loại cảm xúc tiêu cực này làm cho mình không thể nào vui hưởng hạnh phúc của người khác, biến đổi thành công của người khác thành thất bại của mình, lòng đầy cay đắng và có thể làm cho mình bị cay đắng đến tận cùng.
Sau đây là một số lời khuyên giúp chúng ta dần dần học để vượt thắng tính xấu này.
Chính yếu ghen tương gây ra do hai yếu tố: muốn một cái gì mà mình không thể có được, luôn so sánh với người khác. Thường là do thiếu tự tin và cảm thấy không an toàn. Thế giới hậu-hiện đại trong đó thói ái kỷ thống trị và xã hội tiêu thụ đầy những ý tưởng không thể đạt đến được là các mảnh đất đặc biệt màu mỡ cho thói ghen tương. Số lượng người theo trên các trang mạng xã hội, con số phản hồi, lời khen giữa bạn bè, tất cả các lý do đều tốt để thèm muốn. Ghen tương càng có hại hơn khi nó làm cho đương sự không còn thấu cảm, vì một người ghen tương thì không thể đặt mình vào địa vị người khác, họ không thể vui với người khác nên không thể xây dựng các quan hệ lành mạnh.
Vượt lên ghen tương
Có hai lời khuyên để vượt lên cảm xúc có hại này. Lời khuyên thứ nhất là cố gắng xây dựng lòng tự tin và để qua một bên các bất an của mình. Chúng ta phải hiểu, giá trị nội tại của chúng ta là do chính bản thân mình, chứ không do những gì chúng ta có được và sự mến mộ của người khác không phải là thước đo phẩm chất tâm hồn chúng ta, dù sự mến mộ này là một tình cảm dễ chịu.
Để thực hiện được, chúng ta phải học để phán xét sự tiến bộ của mình qua chính mình chứ không qua người khác. chấp nhận mình, yêu thương mình, hạnh phúc với con người thật của mình sẽ giải thoát chúng ta khỏi nhu cầu triền miên so sánh với người khác. Lời khuyên thứ nhì là cố gắng phát triển khả năng thấu cảm. Chúng ta học để dần dần không tự cho mình là lỗ rốn của vũ trụ, để có thể mở lòng ra với thành công và với niềm vui của người khác, vui hưởng một cách chân thành. Ngưỡng mộ người khác là bớt chăm chăm nhìn mình, là có thể chiêm ngắm với lòng biết ơn tất cả những chuyện tích cực bên ngoài. Những người hạnh phúc nhất là những người biết hưởng hạnh phúc và biết ơn với tất cả những gì tốt xảy đến, dù xảy đến cho bất cứ ai. Hàng ngày cố gắng chân thành vui hưởng với hạnh phúc của người khác là một thao luyện giúp mình đi ra khỏi con người mình, và cứ làm như thế hoài thì mình sẽ ngưỡng mộ được người khác mà không thèm muốn được như họ.
Ngưỡng mộ người khác làm chúng ta lớn lên và được phong phú
Nhưng sự ngưỡng mộ người khác không được làm cho chúng ta cảm thấy tự ti. Ngược lại nó là phương tiện để nâng chúng ta lên, khuyến khích chúng ta trở thành những người tốt hơn và học những chuyện tốt ở những người chung quanh mình. Để lớn lên về mặt nhân bản, điều quan trọng là phải bỏ thì giờ ra để gần với những người cho chúng ta cảm hứng và truyền cho chúng ta sự yêu đời, yêu người khác của họ. Nhưng phải cẩn thận, ngưỡng mộ không phải là thần tượng hóa vì thần tượng hóa chắc chắn sẽ dẫn đến thất vọng. Ngưỡng mộ là nhận thức các phẩm chất có nơi người khác, điều tốt chung quanh chúng ta và chúng ta muốn hướng về những chuyện này. Có lòng biết ơn với điều tốt xảy đến cho người khác thì không còn chỗ cho ghen tương, biết rằng đôi khi chuyện này cũng khó nhưng về lâu về dài nó làm cho chúng ta được hạnh phúc sâu đậm.
Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch