Nhận được tin báo trúng tuyển của nhà Dòng, em lên chào cha xứ để bước vào giai đoạn mới của đời dâng hiến. Sau buổi trò chuyện về ơn gọi, về học vấn, và về cuộc sống tương lai, em chào cha xứ ra về. Trước khi chia tay, cha xứ nhắn em: “Con nhớ, học để đi tu chứ không phải đi tu để học!”
Thực ra cha nhắn nhủ điều ấy vì em là một người học giỏi. Tri thức luôn lôi quấn và hứa hẹn cho em nhiều điều. Một trong những lý do em chọn nhà Dòng A (xin được dấu tên) vì Dòng này có truyền thống học tập. Nhà Dòng luôn đầu tư cho các tu sĩ học cao lên bao nhiêu có thể. Đó là bước đầu em thấy mình có thể phù hợp với ơn gọi trong dòng này. Em hy vọng trong môi trường nhà Dòng em được tập tu, được sống đời thánh hiến và học tập để phục vụ Thiên Chúa và con người.
Em thân mến,
Trong trường hợp của em, chúng ta thấy hai ý hướng rất khác nhau khi bước vào đời tu: Học để đi tu và tu để đi học. Trước hết, đời dâng hiến là bước theo Đức Giêsu trong chủng viện, dòng tu hay một tu hội nào đó. Ngoài nhiều phương diện người tu sĩ phải tập tành, họ còn đòi hỏi phải học hành theo chương trình của Giáo Hội, của nhà Dòng. Theo đó, mục đích của việc học là giúp người tu sĩ trưởng thành hơn về mặt tri thức và có thể chu toàn sứ mạng sau này. Với vốn kiến thức cần thiết và quan trọng ấy, họ có thể phục vụ Thiên Chúa và con người hữu hiệu hơn. Càng dấn thân học tập, họ càng có cơ hội kiến tạo một thế giới tốt đẹp hơn như lòng Chúa ước mong. Bởi đó, người tu sĩ thường học tập rất nhiều với thời gian lâu dài. Để có được một tu sĩ tài đức như nhà Dòng ước mong, họ phải chấp nhận bước vào con đường đào luyện đó.
Như vậy, học tập để họ tu tốt hơn, có kinh nghiệm cá vị với Thiên Chúa hơn. Họ học vì lòng yêu mến các linh hồn và có thể làm việc hiệu quả trong sứ mạng Chúa trao. Việc học ấy không chỉ diễn ra nơi ghế nhà trường, mà con chính trong đời sống tu trì và nơi những người họ tiếp xúc. Với tấm lòng rộng mở, họ đón lấy tất cả những phương tiện từ đạo lẫn đời, để có thể làm Danh Thiên Chúa được cả sáng hơn.
Ngược với ý trên đây là đi tu để học. Thực tế nhiều người nhận thấy môi trường tu trì, nhà dòng luôn sở hữu hệ thống đào tạo khá tốt, một lối giáo dục toàn diện. Họ muốn bước vào đó để hoàn thiện con được học tập của chính mình. Chẳng có gì sai nếu họ hiếu học, nhưng dường như họ không phù hợp trong đời sống tu trì. Nếu đi tu để học thôi thì họ mang tiếng là lợi dụng nhà dòng để tiến thân trên con đường học vấn. Họ lấy việc học làm mục đích chính của đời tu, nên Thiên Chúa và lối sống tu trì dường như không quan trọng lắm so với công việc học hành. Nếu thế thì đời tu đâu còn ý nghĩa! Thay vì họ muốn “biến bàn học thành bàn thờ”, giờ đây họ lấy mình là trung tâm để tìm tri thức hơn là tìm Thiên Chúa. Bởi vậy không ít người đã thất vọng khi chỉ theo đuổi con đường học vấn trong đời tu! Đơn giản họ chọn sai môi trường. Đời tu là nơi để Thiên Chúa, ngang qua nhà dòng, hướng dẫn họ bước đi, kể cả trong việc học. Đằng này họ chỉ chú tâm vào học mà lãng quên nhiều khía cạnh quan trọng của một người tu sĩ. Chúa Giêsu mời gọi mình đi tu (hãy theo Thầy- Ga 21,22) chứ đâu gọi mình đi học!
Cha xứ của em có lý khi nhắc em đừng lẫn lội giữa việc học và đời tu. Cảm ơn cha đã cho em thấy được đời tu không chỉ có việc học, dù vốn rất cần thiết. Trên hết Đức Giêsu mời gọi người tu sĩ liên lỉ hãy theo Người, và hãy học với Người. (Mt11, 28-30). Khi thấy được tương quan giữa việc học và đời tu, hy vọng người tu sĩ tìm được niềm vui trong việc học, và nhờ ơn Thiên Chúa họ có thể đảm nhận được việc học thật tốt đẹp. Mặt khác, nếu cầu nguyện là con đường dẫn con người đến gặp gỡ Thiên Chúa, thì học hành lại là phương tiện tốt nhất để người tu sĩ có thể phục vụ Người ngang qua tha nhân. Tuy học hành vất vả và đòi hỏi nhiều hy sinh, nhưng với ơn Chúa người tu sĩ say mê tiến bước vào những chân trời tri thức. Nơi đó, ước mong họ có thể gặp gỡ Đấng là tri thức đích thực cho con người.
Em đừng quên Giáo Hội luôn mời gọi “người dâng hiến phải có một kinh nghiệm sâu xa về Thiên Chúa và ý thức được các thách đố của thời đại mình, khám phá ra ý nghĩa thần học sâu xa của chúng, nhờ biết nhận định với sự trợ giúp của Chúa Thánh Thần.” (x.Vita consecrata, số 73). Điều ấy đòi hỏi tu sĩ phải học mỗi ngày, nhưng là học cùng với Thiên Chúa với hết khả năng của mình. Khi đó, hoa trái của việc học trổ sinh không chỉ nơi đời sống tu trì của họ, mà còn lan tỏa hương thơm Tin Mừng đến cho tha nhân.
Như thế học không chỉ học vì chính nhà Dòng đòi hỏi, nhưng người dâng hiến còn học vì Thiên Chúa và vì các linh hồn. Theo đó trong Tông huấn đời sống thánh hiến, thánh giáo hoàng Gioan Phaolô II nhắn nhủ người tu sĩ cần dấn thân mạnh hơn nữa cho sứ mạng giáo dục, giúp giải phóng con người khỏi hình thức tồi tệ của cảnh bần cùng, tức là thiếu đào tạo về văn hoá và tôn giáo. Hơn nữa, ngài còn nhấn mạnh: “Sự chuyên cần học tập là một phương thức giáo dục toàn diện con người và là một con đường khổ chế rất hiện đại, nhất là phải đối diện với những nền văn hoá đa dạng khác. Sự lơ là học tập có thể có những hậu quả trầm trọng ngay cả trên hoạt động tông đồ, đưa tới mặc cảm bị gạt ra lề và tự ti, hoặc đưa tới những sáng kiến nông cạn và hời hợt.”(x. Vita consecrata, số 97-98). Với khả năng học thức của em, tôi tin rằng Thiên Chúa sẽ trao cho em nhiều cơ hội học hành để mai này có thể phục vụ Chúa và con người hữu hiệu hơn. Được như thế, chỉ khi em học để đi tu chứ không phải ngược lại!
Cầu chúc em trong giai đoạn bước vào đời tu thật nhiều ơn Chúa và hạnh phúc sống trong môi trường mới. Nơi đó em được học cùng Giêsu mỗi ngày, Đấng là đường, là sự thật và là sự sống. Ước mong Thiên Chúa, Giáo Hội và nhà Dòng có thêm một tu sĩ tài đức để phục vụ con người thời đại hôm nay.
Chào em,
Giuse Phạm Đình Ngọc SJ
