Trong bữa Tiệc ly, Chúa Giêsu để lại cho Giáo hội, cho nhân loại ba Bảo vật để sống Tin Mừng- đảm bảo ơn Cứu độ: Bí tích Thánh Thể- Bí tích Truyền chức Thánh và Giới luật yêu thương- yêu như thầy yêu.
Đặc biệt trong bữa Tiệc ly trước khi lập Bí tích Thánh Thể, ta thấy nổi bật hình ảnh ‘Người tôi tớ phục vụ’ khi Ngài rửa chân cho các môn đệ, đồng thời Ngài mời gọi môn đệ hay làm như Thầy làm- Thầy đã rửa chân cho anh em thì anh em hãy rửa chân cho nhau, nghĩa là Ngài mời gọi tiếp tục con đường trở nên tôi tớ phục vụ của Người.
Thực ra tiên báo về Đấng Thiên sai, các tiên tri thời Cựu ước xem ra có nhiều sắc diện trong đó có cả hình ảnh ‘Người tôi tớ’ như tiên tri Isaia (chương 42) song dường như dân Do Thái không quan tâm, điều họ quan tâm Đấng Kitô xuất hiện như một quân vương đầy uy lực theo kiểu trần thế (chẳng han Gioan Tẩy giả rao giảng dọn đường cho Đáng Cứu Thế sắp đến như một quan tào đến xét xử: Rìu đã kề sẵn gốc cây, cây nào không sinh trái tốt Ngài sẽ chặt ném vào lò lửa…). Các môn đệ theo Thầy cũng không ngoài cái nhìn chung ấy, vì thế khi thấy Thầy đi đường Người Tôi trung đau khổ, các ngài bể mộng, chạy hết.
Quả thế, trước đó không lâu, trên hành trình lên Đền Thờ Giêrusalem lần cuối, mặc dù Chúa Giêsu tiên báo hơn một lần về cuộc tử giá đầy đau thương nhục nhã, song các môn đệ không hiểu gì hoặc vì quá u nặng quan niệm trần tục, ấp ủ những toan tính ích kỷ khi nghĩ về một Đấng Messia vinh quang hiển hách theo thói thế gian…. Chính vì thế, mới có chuyện tranh dành chỗ cao, ghế lớn trong vương triều Giêsu. Thậm chí, ở lần khác, anh em ruột Giacôbê và Gioan con nhờ mẹ cậy thế đồng hương, họ hàng thân thích xin đứa ngồi bên hữu, đứa bên tả. Điều này càng gây bất bình trong đoàn Tông đồ…
Để phân giải cho cuộc tranh luận hơn thua này, thật bất ngờ khi Chúa Giêsu đưa ra nguyên tắc mang tính chân lý: “Ai muốn làm lớn nhất, thì hãy tự làm người rốt hết và làm đầy tớ mọi người” (x. Mc 9, 30-37). Trong lăng kính ‘Người tôi tớ’, có lần Thầy Giêsu tuyên bố: Ta đến để phục vụ chứ không phải để được phục vụ, thậm chí để hiến mạng sống mình làm giá chuộc cho muôn dân.
Tôi suy nghĩ nhiều và ấn tượng hình ảnh ‘đầy tớ phục vụ’, đặc biệt được phát sáng trong bữa Tiệc ly chiều nay- bữa ăn cuối cùng trước khi Chúa Giêsu ra đi chịu chết- khi ngài rửa chân cho các đồ đệ mình, đỉnh cao là Tử nạn nhục nhã trên cây Thập giá chiều mai…
Đó là lý do, tôi muốn chia sẻ có tính suy tư về con đường ‘Người tôi tớ’, con đường của tất cả những ai muốn làm môn đệ chính hiệu của Chúa Giêsu.
Có nhà lãnh đạo trong thế giới cộng sản đã mượn ý tưởng này cũng đưa ra nguyên tắc phục vụ lý tưởng cho các ‘đệ tử’ mình: ‘cán bộ là đầy tớ của nhân dân”. Xem ra, đây chỉ là khẩu hiệu tuyên truyền, còn thực tế thì… phá sản, nên trò cười! Bởi từ trực quan sinh động ai cũng thấy, đời sống ‘Chủ dân’ thế nào, đời sống ‘đầy tớ’ thế nào thì tất cả chúng ta quá biết, cả thế giới đều biết.
Tại sao lại dẫn đến hiện trạng ‘bi hài’ tréo ngoe ấy ?
Mạc khải Lời Chúa cho biết: Con người là một tạo vật ưu tuyển, vượt trội hơn mọi loại thọ tạo khác, vì Con người được dựng nên Giống Hình Ảnh Thiên Chúa, tự chất thuộc Linh, tự chất Con người có tôn giáo.
Vì là Hình Ảnh Thiên Chúa, con người với lý trí tự nhiên, với lương tâm ngay lành có thể nhận ra phần nào về Thượng đế, về tính nhân linh, về ý nghĩa sự hiện hữu của nhân sinh.
Chẳng hạn, khoảng 2.500 năm trước, hiền triết Socrates (470-399 Trước CN), người có công kéo triết học từ trời xuống mặt đất để suy tư về sự hiện hữu của Con người (trước đó các nhà triết học chỉ quan tâm tìm hiểu vũ trụ, tự nhiên). Cả đời ông truy tìm Chân lý- cái Thiện về con người, và ông sẵn sàng đón nhận án tử trong an vui để bảo vệ những chân lý- đạo đức ông đeo đuổi. Ông nhận ra trong thâm căn con người có một cái gì thuộc về thiện căn đầy thiêng liêng, cao quý, ông gọi là ‘Linh hồn’. ‘Socrates xác tín việc chăm lo cho Linh Hồn con người phải là mối quan tâm lớn nhất của một người’[1]. Chính vì thế, trước trào lưu khoái lạc- tục dục, Socrates căn dặn môn sinh: ‘Thà làm Con Người đau khổ hơn làm con heo sung sướng”.
Chẳng hạn, quen thuộc với chúng ta hơn, Đức vua Tịnh Phạn (Suddhodana)khắc khoải trước nỗi đau khổ của chúng sinh, đã tìm đường diệt khổ- giác ngộ nhờ phát hiện ‘Phật tính’ có sẵn nơi mỗi con người. “Phật tính hay Thiên tính là một trong những thuộc tính phổ quát của muôn vật từ bé đến lớn, trong số đó có mọi sinh vật và đặc biệt là con người”[2]. Có thể nói. ‘Phật tính’ chính là yếu tố thuộc linh, vượt trên vật chất tầm thường, giúp hướng thượng.
Ta cũng cần biết, vua Tịnh Phạm là người trần mắt thịt như mọi người, nhờ nhận ra Chân tính Phật tính ngay ở trong con người, ngài đã nỗ lực sống theo Chân tính Thiện căn ấy, ngày càng thuộc nhiều hơn về Chân tính thuộc Linh ấy, cuối cùng để Chân tính ấy dần dần chiếm hữu- bao trùm con người mình và thành Phật Thích ca.
Hành trình Giác ngộ để thoát khổ, xét cho cùng chính là con đường trở về với Phật tính, mỗi ngày sống mỗi thuộc về nhiều hơn, nhiều thêm Phật tính trong căn tính Con người. Nhà vua là một trong nhiều người giác ngộ thành Phật, không phải là người đầu tiên hay cuối cùng.
Thiết thực hơn, với chúng ta, khi sống theo gương Chúa Giêsu- Ngài là Hình Ảnh Thiên Chúa Nhập thể làm người, khi để (như Gioan Tẩy giả) cho Chúa Giêsu mỗi lúc lớn lên còn mình nhỏ lại… là ta đang để Căn tính- Hình ảnh Thiên Chúa trong mình lớn lên, phát tỏa, là ta đang nên Thánh.
Khi ta biết bỏ mình để cho Chúa Giêsu lớn lên- bao trùm toàn bộ cuộc đời mình, ta có thể hân hoan như Phaolô từng thốt lên: “Tôi sống không phải tôi sống mà là chính Chúa Giêsu – Kitô sống trong tôi’. Hay: ‘Tôi coi mọi thú như phân rác so với mối lợi tuyệt vời là biết Chúa Giêsu – Kitô, mà là Chúa Giêsu – Kitô Thập giá’[3]. Đáng lưu ý, Thánh nhân ‘hân hoan’ niềm vui Tin Mừng ngay tại cuộc sống nhân sinh trần thế, dẫu đang trực diện bao thử thách, đau khổ, thậm chí đang bị đe dọa tính mạng.
Nói đơn giản, nhờ Lời Chúa ta hiểu Con người trọn vẹn là Hồn là Xác, không biệt lập, không phân ly. Do đó khi loại bỏ- tách biệt phần Hồn ra khỏi phần Xác nơi Con người là ta tự hủy diệt bản chất Con người, phần Chân- Thiện Mỹ. Con người không còn là Con người nữa, chúng thành quái thai, dị ngợm…
Nếu Con người ‘bị coi’ đơn thuần là duy vật, chối bỏ căn tính thuộc Linh thì sự hiện diện của Con người sẽ là con vật nguy hiểm nhất, ác độc nhất, sẵn sàng đưa cha mẹ, những người vốn là đại ân nhân ra đấu tố, giết bỏ… bởi đã hủy diệt hay cố tình phủ lấp Lương tâm- Lương tri- Thiện căn; hoặc hèn hạ không dám đứng về phía Sự thật.
Lấy ý tưởng ‘tôi tớ’ của Đấng Cứu thế áp dụng vào thể chế duy vật, loại trừ Thiên Chúa để nêu cao tinh thần phục vụ thì đấy là trò cười, mị dân… Không lạ gì, khi thực tế cho thấy điều ngược lại đầy phi lý, bất công: Chủ nhân biến thành đầy tớ khốn khổ, còn ‘đầy tớ’ quyền hành thì ngồi trên đầu chủ, ngồi trên pháp luật tha hồ tham nhũng, thoải mãi tác oai tác quái… chẳng ai dám làm gì; còn xã hội sa trầm đạo đức, đầy rẫy oan dân, bất công…
Đơn cử, ở Hà Tĩnh vừa rồi, ‘đầy tớ’ công an mới chỉ cấp thượng úy chạy xe hơi tông chết người, ngay Mùng Một tết cổ truyền. Đáng nói ‘đầy tớ’ này còn phạm nhiều tội khác: Uống rượi lái xe, xử dụng biển số giả, không chấp hành hiệu lệnh giao thông, xe hết hạn kiểm định, không có bảo hiểm, gây tai nạn bỏ chạy, đổ thừa cho người khác… Kết cục thì sao, chỉ xử phạt hành chính, bồi thường chưa đến 11 triệu động[4]. Thử đặt đầy tớ là chủ Dân thì sao, bồi thường sạt nghiệp, đi tù mọt gông (tôi nhớ đến vụ chủ Dân là một cô gái mới lớn ở Sài Gòn, vì bức xúc trước cách hành xử của CSGT, đưa tay bạt tai ‘đầy tớ’… Kết cục đưa ra tòa hình xử, dù cô ta đã thành tâm xin lỗi)
Những chuyện ‘kiêu tớ’ kiểu trên, ai quan tâm báo chí, không cần phải báo chí thù địch gì đâu, mà ngay báo chí chính thống đã thấy đầy rẫy kiểu phí lý lộng hành như trên.
Đấy là loại ‘đầy tớ’ của trần thế. Đầy tớ giả!
Ở đâu mà có loại ‘đầy tớ’ này thì ở đó những quyền căn bản con người bị tù giam, gian tham lộng hành… Ước mong được Chân lý – Hòa bình ngự trị mãi là giấc mơ !
Còn ‘đầy tớ’ thật của Chúa Giêsu , theo Chúa Giêsu thì sao?
Chúa Giêsu là vua trời đất, là Chúa thật, song để Cứu độ Con người Ngài đã chọn con đường của Người Tôi Tớ.
Trong cuộc sống, Ngài từng tuyên bố: Ta đến để phục vụ chứ không phải để người khác phục vụ.
Nơi bữa Tiệc ly, Ngài cho thấy rõ Ngài là đầy tớ đến để phục vụ khi rửa chân cho các đồ đệ của mình- một việc làm của người đầy tớ hàng thấp kém nhất (chỉ dành cho đầy tớ dân ngoại, còn đầy tớ là người Do Thái không có chuyện rửa chân chủ).
Và trên Thánh giá đã nói lên tất cả, đã tỏa sáng trọn vẹn thân phận của người Tôi Trung của Thiên Chúa có tên Giêsu ở Nazareth.
Chúa Giêsu vâng lời Cha đã chọn con đường Người Tôi Trung trở thành con đường Tin Mừng Cứu độ cho nhân loại. Nhờ đó, trong Chúa Giêsu đường nên Tôi tớ phục vụ là con đường của Sống Tin Mừng và Loan báo Tin Mừng.
Chính vì thế, Chúa Giêsu mời gọi chúng ta, những Môn đệ của Chúa tiếp nối con đường Chúa đã đi.
Cũng cần phải nói, tước hiệu ‘Tôi Tớ’ của Chúa là một vinh dự không phải ai cũng được, đồng thời cho thấy sự khiêm tốn thâm sâu. Điều này cho thấy họ đang sống theo ý Chúa, đang biến Lời Chúa thành cuộc sống của mình[5].
Chúa Giêsu là Tôi Trung của Thiên Chúa; Mẹ Maria ý thức mình là ‘nữ tỳ’ của Thiên Chúa; Đức Thánh Cha để nhắc nhớ mình nên giống Chúa Giêsu nên tự coi mình ‘tôi tớ của các tôi tớ’.
Và đến lượt chúng ta- những môn đệ theo Chúa Giêsu, trong yêu thương cũng phải biết khiêm tôn- phục vụ, trở nên tôi tớ của Thiên Chúa.
Cụ thể hơn. Tôi tớ như Giêsu – theo Chúa Giêsu phải có Trái tim yêu thương mọi người, ngay cả những người làm hại mình, coi mình là thù địch.
Tôi tớ như Giêsu – theo Chúa Giêsu phải biết tôn trọng Sự thật, tôn trọng Sự sống, can đảm dấn thân cho Công lý và Hòa bình, thăng tiến phẩm giá con người….
Chúa Giêsu nói: “Muốn làm lớn anh em hãy nên người tôi tớ phục vụ người khác… Thầy đã làm gương cho anh em để anh em bắt chước và làm như Thầy đã làm cho anh em’. Rõ ràng, ta thấy phẩm chất, danh dự- vinh quang, tiêu chuẩn đánh giá của Chúa Giêsu trái ngược với thói đời ích kỷ, đầy mưu tính, trái ngược với bản tính con người sau khi Nguyên Tổ phạm tội.
Điều đó có nghĩa, muốn sống được Lời Chúa, muốn nên người ‘tôi tớ của Chúa’ và nếm được ‘phúc thật’ với danh xưng ấy, tự sức ta không làm được. Cần phải có ơn Chúa!
Trong tín thác nơi Chúa, người tôi tớ phục vụ càng thấy Tin Mừng, càng thấy đời mình có ý nghĩa và ngẩn cao đầu tiến bước.
Cẩn thận!..
Bởi ta đang sống giữa nền văn minh sự chết, trong thế giới tục hóa như vũ bão, bao quanh đầy những ‘tôi tớ trần gian’, gian dối lộng hành….
Nói cẩn thận, bởi như cha ông ta căn dặn- ‘gần mực thì đen gần đèn thì sáng’; bởi Chúa Giêsu từng cảnh giác: Tinh thần thì nhanh nhẹn, còn thân xác thì nặng nề.
Nếu ta mang danh ‘tôi tớ của Chúa’, cụ thể mang danh Kitô hữu mà ‘vô thần’ thực tế, tức loại bỏ Thiên Chúa khỏi cuộc đời mình, thì hết sức nguy hiểm !
Khi không còn ý thức ‘tôi tớ’ tín thác nơi Chúa, đánh mất động lực sống Luật Yêu Thương mà ta nhân danh Chúa, làm việc bác ái… coi chừng ta đang bêu xấu Chúa. Bởi thực tế ta đang phục vụ cho cái tôi ngạo nghễ, để khoe hoang, để khinh thường người khác, hoặc cho những toan tính ích kỷ… Và xét cho cùng, ta cũng chẳng khác kiểu ‘đầy tớ’ thế gian !
Như đã nói, nhân danh là ‘đầy tớ’ mà loại bỏ đi Thiên Chúa thì ‘đầy tớ’ ấy hết sức nguy nguy hiểm cho đồng loại. Là Kitô hữu, nhân danh Chúa song làm không phải vì Chúa mà thực sự cho cái tôi ích kỷ của chính mình, còn cho thấy sự nguy hiểm ở đời sau.
Thế ta mới hiểu được điều Chúa Giêsu nói trong ngày phán xét, nhiều người nhân danh Chúa mà nói tiên tri, nhân danh Chúa làm phép lạ… Kết cục Đấng Thẩm phán Chí công là Chúa Giêsu không nhận ra môn đệ của mình mà nghiêm trị thẳng, tống cổ ra khỏi Thiên đàng. (x.Mt 7,21).
Lời Chúa trong bữa Tiệc ly: “Các con có hiểu biết việc Thầy vừa làm cho các con chăng? Các con gọi Ta là Thầy và là Chúa thì phải lắm, vì đúng thật Thầy như vậy. Vậy nếu Ta là Chúa và là Thầy mà còn rửa chân cho các con, thì các con cũng phải rửa chân cho nhau. Vì Thầy đã làm gương cho các con để các con cũng bắt chước mà làm như Thầy đã làm cho các con”. Lần nữa như lời mời gọi, như một cật vấn: Là môn đệ của Chúa Giêsu ta có đi theo con đường ‘tôi trung’ của Ngài chưa ?
Muốn được nên Giống Chúa Giêsu đòi ta cần có Tình yêu Kitô giáo, tức yêu như Chúa Giêsu yêu. Tức sống rới răn Chúa Giêsu trăn trối như bảo chứng trong bữa Tiệc ly. Đi con đường Tôi trung như Chúa Giêsu, tự sức ta không làm được, do đó ta cần có ơn Chúa, cần sống trong Tình yêu của Chúa.
Bí tích Thánh Thể chính là Chúa Giêsu là Bí tích Tình yêu.
Như thế, tiếp tục con đường ‘tôi tớ phục vụ’ theo Thầy Giêsu cũng là cách ta sống ba Lời Trăn trối – ba báu vật giúp ta đảm bảo ơn Cứu độ, sống Tin Mừng Cứu độ: Gắn bó mật thiết với Chúa Giêsu Thánh Thể, tỏa sáng hương thơm Tình yêu của Chúa.
Sáng nay trong Đại lễ Truyền dầu, Đức cha Giáo phận có chuyển lời đến từng người trong gia đình giáo xứ đồng thời ngài cũng mong và cầu chúc cho ta biết để cho Tình yêu – Lòng thương xót của Chúa chiếm hữu mình, thẫm đẫm cuộc sống mình rồi lan tảo ra môi trường mình sống, đặc biệt lan tỏa đến những Người nghèo khổ- bệnh tật, Di dân và Lương dân. (Tôi xin kết thúc bằng những thao thức của Người Cha Chung Giáo phận sáng nay)
Lm. Đaminh Hương Quất
————-
[1]x. Samuel Enoxh Stumpf, Lịch Sử Triết Học Và Các Luận Đề, do Đỗ Văn Thuấn- Lưu Văn Hy biên dịch, NXB Lao Động, 2007, tr.35tt
[2] x. Phật tính là gì ? (Theo “Phật và chứng ngộ” của Osho), ue-global.com
[3] Điều tuyệt vời, trong Chúa Giêsu đau khổ không ‘bị diệt’ mà được thăng hoa- thánh hóa thành Tin Mừng Cứu độ, là ‘Phúc thật’ như Chúa Giêsu nói. Chính trong nghiệm sống này, những môn đệ chân chính đón nhận khổ dau, thử thách, những vận đen rủi… trong tươi vui, thậm chí còn khao khát đau khổ thêm, đau khổ nữa… Thánh Phaolô xác quyết: “Vinh dự của tôi là thập giá Chúa Giêsu – Kitô’
[4].vietnamnet.vn
[5] x. Giáo Hoàng học Viện Pio X, Điển Ngữ Thần Học Kinh Thánh, từ Tôi Tớ Thiên Chúa.
