Một cuốn sách mới về Công giáo Việt Nam thời kỳ đầu cuối cùng đã vẽ nên một bức tranh không đầy đủ về di sản tinh thần của khu vực.
Trong cuốn sách A Moses Việt Nam: Philiphe Bình và Địa lý của Công giáo hiện đại sơ khai , George E. Dutton kể lại câu chuyện về những nỗ lực của Cha Philiphe Bình để thỉnh cầu nhà vua Bồ Đào Nha cho một giám mục mới cho khu vực của mình. Bên cạnh việc kể chuyện của cha Bình, Dutton cũng đan xen những lời giải thích về cách các yếu tố địa lý định hình người Công giáo Việt Nam. Đối với Dutton, Cha Bình là một nguyên mẫu của sự biến đổi của cộng đồng Kitô giáo Việt Nam hiện đại ban đầu. Mặc dù cuốn sách của Dutton cung cấp nhiều hiểu biết đáng chú ý, Dutton đã nói quá tầm quan trọng của cha Bình trong lịch sử Công giáo Việt Nam, dẫn đến một đại diện nghèo nàn về di sản tinh thần của nó.
Việc Dutton khám phá các yếu tố dẫn đến xung đột của cha Bình với giám mục địa phương là cả về mặt học thuật và kỹ lưỡng. Vào cuối những năm 1700, chính quyền Giáo hội mới được bổ nhiệm cho khu vực của Cha Bình đã đặt ra nhiều hạn chế đối với người Công giáo Việt Nam, nhưng quy định bất lợi nhất liên quan đến cách phát âm từ từ Grace Grace (Dutton 50). Trước đây, Dòng Tên Bồ Đào Nha đã cho phép phát âm sửa đổi từ chữ Grace Grace vì các tín đồ Việt Nam gặp khó khăn trong việc phát âm từ này (Dutton 54). Tuy nhiên, vị giám mục mới của vùng Cha Bình khăng khăng rằng, ân sủng Hồi giáo được phát âm đúng và bị đe dọa tuyệt thông nếu tín hữu không tuân thủ. Cộng đồng của cha Bình đã bất chấp các quy định, dẫn đến việc cộng đồng bị coi là ly giáo. Để bảo vệ cộng đồng của mình, Cha Bình cho rằng, thật là không công bằng khi những Cơ đốc nhân sùng đạo này phải bị trừng phạt vì không có khả năng tuân theo tiếng nói của họ đối với cách phát âm mới khó hiểu này (Dutton 55). Cuối cùng, cha Bình đã tới Bồ Đào Nha để cầu xin nhà vua cho một giám mục, người sẽ cho phép cộng đồng của mình giữ lại những truyền thống riêng biệt. Theo lời kể của Dutton, Cha Bình đã phải đối mặt với nhiều trở ngại không thể vượt qua như bệnh tật, thiếu tiền và sự phản đối của nhiều nhà lãnh đạo Giáo hội nổi tiếng, và nhiều lần, Cha Bình phải lựa chọn giữa việc kiên trì trong sứ mệnh vô vọng của mình hoặc trở về nhà làm mục sư. của cộng đồng Kitô giáo (Dutton 172). Tuy nhiên, với những gì hóa ra là sự lạc quan sai lầm, Cha Bình đã từ chối phục tùng chính quyền giáo hội trong khu vực của mình.
Một yếu tố quan trọng của cuốn sách là phân tích xen kẽ của Dutton về các yếu tố địa lý hình thành nên thế giới quan của người Công giáo Việt Nam. Chẳng hạn, Dutton giải thích rằng, sự xuất hiện và tiếp tục của các nhà truyền giáo châu Âu bắt đầu thay đổi quan niệm địa lý của Việt Nam, gợi ý những cách mới để suy nghĩ về phương hướng của hồng y, và với họ là những hình thức tự khái niệm mới (Dutton 125). Với sự hiểu biết khác nhau về hướng đi của East East và West West, người Công giáo Việt Nam hiện đại đầu tiên không còn giới hạn hiểu biết về thế giới đối với vương quốc Trung Quốc, mà bắt đầu xem mình như được hòa nhập vào lịch sử Công giáo toàn cầu hơn (Dutton 125) . Dutton cho thấy sự song hành giữa thế giới quan mới nổi này và câu chuyện của cha Bình. Dutton nói Với sự phát triển của các kế hoạch gửi các phái đoàn đến Macao và sau đó là Châu Âu, cộng đồng Padroado [Cha Bình] đã bắt đầu một sự tham gia trực tiếp, tích cực với các khu vực địa lý lớn hơn của Công giáo toàn cầu (Dutton 63). Dutton cũng nhắc lại tuyên bố này khi ông mô tả cách các niên đại bằng văn bản của Cha Bình kết hợp các sự kiện lịch sử của Châu Âu, Công giáo và Việt Nam (Dutton 233).
Lập luận của Dutton về thế giới quan phát triển của người Công giáo Việt Nam là độc nhất ở chỗ nó tiếp cận sự thay đổi tâm lý từ góc độ địa lý, nhưng Dutton đã vượt qua tầm quan trọng của Cha Bình. Hầu hết, Dutton nhấn mạnh câu chuyện của Cha Bình và các tác phẩm sau này của ông phản ánh cách người Công giáo Việt Nam bắt đầu hiểu về dòng dõi và di sản của họ một cách khác biệt. Trong khi Dutton tuyên bố rằng các tác phẩm của Cha Bình là những văn bản quan trọng nhất do người Việt sản xuất, kể lại lịch sử đức tin Kitô giáo sau này trở thành Việt Nam (Dutton 250), thì không rõ cuộc đời của cha Bình đã tác động đến Công giáo Việt Nam như thế nào toàn bộ. Trong phần kết, Dutton mơ hồ ám chỉ câu chuyện của cha Bình như một tiền thân cho sự xuất hiện của cộng đồng Công giáo Việt Nam từ lãnh thổ truyền giáo đến một Giáo hội quốc gia khác biệt,
Một khía cạnh quan trọng khác của cuốn sách là miêu tả của Dutton về người Công giáo Việt Nam với tư cách là người khởi xướng trong việc thực hành đức tin của họ. Trong khi nhiều nhà sử học đã miêu tả người Công giáo Việt Nam thời kỳ đầu là nạn nhân thụ động của những người cai trị không khoan dung và do đó, vì sự thương xót của các nhà truyền giáo châu Âu, Dutton đã bác bỏ quan điểm này bằng cách mô tả người Công giáo Việt Nam trung thành với sự giáo dục thiêng liêng của họ. Họ không chỉ đơn thuần là cầm đồ trong tay các nhà truyền giáo châu Âu mà là những người tham gia tích cực vào cách họ sống theo Đức tin (Dutton 62). Dutton lập luận rằng đối với cha Bình và cộng đồng, đệ trình lên chính quyền được chỉ định có nghĩa là phản bội dòng dõi và di sản của họ, một di sản mang dấu ấn của phong tục truyền thống Việt Nam và lối suy nghĩ của Dòng Tên (Dutton 54-56). Như vậy Dutton dường như gợi ý rằng sự bất chấp của Cha Bình cho thấy mức độ mà các Kitô hữu Việt Nam không chỉ đơn thuần là “con chiên” thụ động (62) của các giáo sĩ châu Âu mà là những người tham gia tích cực vào đời sống tôn giáo của chính họ (Dutton 62). Cha Bình nhấn mạnh đến tình cảm này khi ông viết, Chúng tôi không phải là những con vật nằm xuống và trốn, chúng tôi đã liều chết vì Chúa và cho các giáo viên và cho anh em Kitô hữu của chúng tôi (Dutton 62). Dutton, tuy nhiên, dường như không nhận ra rằng Cha Bình không nhất thiết phải say mê theo Chúa Kitô nhiều như ông vẫn giữ các tập tục lâu đời. Trớ trêu thay, Cha Bình có thể được xem là hành động chống lại Chúa Kitô, vì sự bất tuân của ông đối với các giám mục địa phương đã ngăn cản ông và cộng đồng của ông không được hòa nhập và hợp nhất với Thân thể của Chúa Kitô, Giáo hội.
Xuyên suốt cuốn sách, Dutton dường như ủng hộ Cha Bình như một tấm gương cho Công giáo Việt Nam hiện đại sớm. Cha Bình và những người Công giáo Việt Nam khác không chỉ thấy mình có mối quan hệ với một thế giới rộng lớn hơn mà còn bắt đầu nhận ra mình là một phần của dòng dõi tinh thần vượt qua mối quan hệ cộng đồng địa phương. Điều này được thấy khi cha Bình so sánh cộng đồng của mình với dân Israel. Cha Bình nói như sau: Những Kitô hữu của chúng ta vì thế mà bị bỏ đói và khát; họ buộc các Kitô hữu của chúng ta phải cúi đầu trước các linh mục của họ, giống như khi pharaoh buộc con cháu của Jacob trở thành đối tượng của mình ở đất nước Ai Cập (Dutton 45). Khi khuyến khích cộng đồng của mình hãy kiên nhẫn, Cha Bình đã sử dụng câu chuyện về sự vắng mặt của Mô-sê đối với dân Y-sơ-ra-ên để cảnh báo những người theo ông hãy kiên định giữ lòng trung thành với Giáo hội Dòng Tên và không bắt đầu theo các vị thần sai lầm của Đa Minh (Dutton 167). Dutton không chỉ liên kết Cha Bình với Moses; Ông thậm chí còn đồng hóa cha Bình với các vị tử đạo: Tuyên bố mạnh mẽ về những rủi ro mà ông đã mang lại cho truyền thống Việt Nam về các vị tử đạo Công giáo, đàn ông và phụ nữ đã hy sinh mạng sống của mình để bảo vệ những niềm tin tôn giáo của họ (Dutton 62).
Tuy nhiên, cha Bình của Dutton miêu tả là hiện thân của những nhân vật trong Kinh thánh nổi tiếng và các vị tử đạo Việt Nam đang gặp vấn đề. Phải thừa nhận rằng, chính quyền Giáo hội thay thế Dòng Tên không khéo léo, tôn trọng hoặc từ thiện trong giao dịch với cộng đồng của Cha Bình. Dựa trên tài khoản của Dutton, rất rõ ràng rằng các quan chức này đã không tôn trọng hoặc không hiểu di sản cụ thể của cộng đồng. Tuy nhiên, mặc dù các quan chức của Giáo hội có thể đã sai khi áp đặt các quy định, Cha Bình đã phạm một tội lớn bằng cách hô hào cộng đồng của mình chống lại chính quyền Giáo hội địa phương, do đó kéo dài sự thông báo của cộng đồng. Sự bướng bỉnh của anh đã ngăn cản cộng đồng của anh trải nghiệm những ân sủng của các bí tích. Mặc dù tin rằng mình đang phục vụ cộng đồng của mình, cha Bình cuối cùng đã tham gia vào lao động không có kết quả. Ông đã trải qua vài năm vô ích ở Bồ Đào Nha và rời bỏ đàn chiên của mình ở Việt Nam mà không có người chăn cừu. Ngay cả những quan chức đã từng có thiện cảm với cha Bình cũng chỉ trích ông; Một Giám mục Galdino, người đã từng từ bi đối với Cha Bình và những người theo ông, nói, Đó là tinh thần chia rẽ của họ chứ không phải là nhiệt huyết thúc đẩy họ Tấn (Dutton 140).
Hơn nữa, cha Bình đã chọn đấu tranh về các yếu tố không thiết yếu để thực hành đức tin khi ông có thể chọn sử dụng tình huống như một cách để tuân thủ chặt chẽ hơn với Chúa Kitô, người mà chính ông đã bị bắt bớ và hiểu lầm. Dường như cha Bình đã không hy sinh bản thân mình vì Chúa Kitô, nhưng ông đã hy sinh vì lợi ích của truyền thống gắn bó sâu sắc, mâu thuẫn với cuộc sống của các vị thánh và tử đạo. Cha Bình đã quá tập trung vào việc giữ lại phong tục đặc biệt của cộng đồng đến nỗi ông quên rằng việc theo Chúa Kitô vượt qua mọi chuẩn mực hay kỳ vọng văn hóa. Trở thành Kitô hữu không chỉ đơn thuần có nghĩa là trung thành với một di sản riêng biệt, mà có nghĩa là được hòa nhập vào một cộng đồng lớn hơn, phổ quát hơn.
Trong khi cuốn sách của Dutton cung cấp một viễn cảnh độc đáo, sử dụng Cha Bình làm ống kính để kể câu chuyện về Công giáo Việt Nam có vẻ không thỏa đáng. Sự kiên trì, hy sinh và tử đạo vì Chúa Kitô thấm vào lịch sử Công giáo Việt Nam. Câu chuyện của cha Bình có thể chứa đựng sự tương đồng với tư tưởng phát triển của cộng đồng Kitô giáo Việt Nam, nhưng cuộc đời của ông không nắm bắt được tinh thần của Công giáo Việt Nam, một sự sỉ nhục thể hiện rõ nhất trong cuộc sống của các vị tử đạo Việt Nam. Khi người Công giáo Việt Nam hiện tại tìm cách hiểu di sản và lịch sử của họ, rất có thể họ sẽ tìm đến các vị tử đạo và các vị thánh Việt Nam thế kỷ 20, chứ không phải cha Bình.
