Cẩn thận khi đánh giá

Trong bài Tin mừmg hôm nay, không thấy có sự xuất hiện của Chúa Giêsu, cũng như cũng không có cầu nào từ nào do miệng Chúa nói ra, nhưng chúng ta chỉ nghe được ở nơi, dân chúng, quân lính và vị quan chức là Nicôđêmô.

Ta thấy điểm đặc biệt là tất cả những gì họ nhận xét, đều đúng với sứ mạng của Chúa Giêsu, như dân chúng nói: “Ông này thật là vị ngôn sứ.” Kẻ khác rằng: “Ông này là Đấng Ki-tô.” Các vệ binh thì trả lời: “Xưa nay chưa hề đã có ai nói năng như người ấy! “. Còn Nicôđêmô phát biểu: “Lề Luật của chúng ta có cho phép kết án ai, trước khi nghe người ấy và biết người ấy làm gì không? ” vì ông đã thấy được sự công chính nơi Chúa Giêsu. Trái lại nơi những người pharisiêu, họ luôn phản bác những điều đã được thuật lại, và một mực lăng mạ những người đã nhận xét tích cực về Chúa Giêsu.

Trước hết ta quan sát đám đông dân chúng, một số người đã nghe Đức Giêsu giảng thì nhận định : “Ông này thật là vị ngôn sứ” ; “Ông này là Ðấng Kitô”. Nhưng Thánh Gioan lại cho biết thêm, có những người trước khi nghe giảng thì đã có những định kiến sẵn về nguồn gốc của Đức Giêsu rồi : “… Nào chẳng phải : Ðấng Kitô xuất thân từ dòng dõi vua Ðavít và từ Bêlem, làng của vua Ðavít sao ?” Chúng ta nhận thấy sự khác biệt của hai thái độ nghe này : một là nghe bằng sự trong sáng, hai là nghe khi đã có định kiến, chắc chắn hai cách nghe này sẽ dẫn đến hai cách hành xử khác nhau.

Thánh Gioan cũng cho thấy một nhóm người khác là các vệ binh, những người này được sai đi để bắt Đức Giêsu, nhưng họ đã trở về với các thượng tế và người Pharisêu rồi trả lời họ : “Xưa nay chưa hề đã có ai nói năng như người ấy !”. Nhóm người thứ hai này có một thái độ khác, họkhông chỉ nghe với tất cả sự trong sáng mà thôi, nhưng họ còn biết so sánh và nhận định “xưa – nay chưa hề đã có ai nói năng như người ấy”…, cuối cùng họ mới đưa ra một kết luận và quyết định cách hành xử, quay trở về và không tra tay bắt Chúa Giêsu nộp cho các thượng tế.

Trong số những người nghe lời của Đức Giêsu, có những người “bình dân, ít học và thấp cổ bé miệng” và cũng có những người “quí phái, học nhiều và quyền cao chức trọng”.

Họ là những người mở lòng ra lắng nghe lời của Đức Giê-su, để cho lời của Đức Giê-su dẫn dắt và dần dần cảm nếm lời của Ngài. Và chính khởi đi từ kinh nghiệm đích thân này, họ nhận ra Ngài là một ngôn sứ; và quả thực Ngài là vị Ngôn Sứ: Vị Ngôn Sứ mà tất cả các ngôn sứ đi trước loan báo, và gần nhất là ngôn sứ Gioan Tẩy Giả; và là vị Ngôn Sứ hoàn tất lời loan báo, sứ mạng và nhất là số phận của tất cả các ngôn sứ, bởi vì Ngài cũng sẽ “không được đón tiếp tại quê hương của mình”, và sẽ sống đến cùng thân phận “Người Tôi Tớ” đau khổ.

Trong số những người này, còn có người còn tin rằng Ngài là “Đấng Ki-tô”, tước hiệu mà chính Phê-rô và các môn đệ cũng tuyên xưng. Tước hiệu này có nghĩa là “Đấng được Thiên Chúa xức dầu, Đấng Thiên Sai”, tuy tước hiệu này phù hợp với căn tính của Ngài, nhưng cách thức và con đường thể hiện lại không phải là “từ trời xuống” cách ngoạn mục, như ma quỉ gợi ý và như người ta chờ đợi: “Ống ấy, chúng ta biết xuất thân từ đâu rồi; còn Đấng Ki-tô, khi Người đến thì chẳng ai biết Người xuất thân từ đâu cả” (c. 27), nhưng như một Vị Ngôn Sứ.

Ngoài ra, còn có những người được sai đến bắt Đức Giê-su, nhưng khi bị Lời của Ngài cuốn hút, họ lại không tra tay bắt. Họ về báo cáo với các Thượng Tế và Pha-ri-sêu: “Xưa nay chưa hề có ai nói năng như người ấy”. Một kinh nghiệm lắng nghe Lời Chúa đáng kinh ngạc và đáng phải lưu tâm như thế, nhưng bị những người thuộc nhóm thứ hai lên án theo luận lí: “Bọn dân đen, thứ người không biết Lề Luật, quân bị nguyền rủa”!

Các thượng tế, biệt phái và người Pharisiêu dường như lại có thái độ ngược lại, họ không chịu lắng nghe, mà nếu có nghe, thì họ đã có những định kiến rồi. Họ chẳng nghe cho kỹ, hiểu cho sâu. Họ cũng chẳng so sánh, chẳng nhận định, chẳng diện đối diện như các vệ binh. Trái lại họ dựa vào ý kiến của một số người để kết luận“Trong hàng thủ lãnh hay trong giới Pharisêu, đã có một ai tin vào tên ấy đâu ?” (Câu 48). Sau khi dựa vào một số người, không thấy có gì thuyết phục, họ dựa vào “lề luật” để kết luận “Còn bọn dân đen này, thứ người không biết Lề Luật, đúng là quân bị nguyền rủa !” (Câu 49). Thái độ đánh giá người khác dựa vào: định kiến, dựa vào lề luật, dựa vào nguồn gốc xuất thân của người đó, dựa vào tiếng nói của một số người mạnh thế, chắc chắn không phải là một thái độ của Tin Mừng.

Nhóm người thứ hai cũng nghe Lời Đức Giê-su, nhưng nghe để phê bình, để xét đoán và lên án, khởi đi từ “kiến thức Kinh Thánh uyên bác”, từ những chọn lựa đen tối có sẵn và sâu kín của mình, từ thành kiến “thân phận”, từ xuất xứ “miền này, miền kia”, từ cái tôi của mình: “Nào Kinh Thánh đã chẳng nói: Đấng Ki-tô xuất thân từ dòng dõi vua Đa-vít và từ Bê-lem, làng của vua Đa-vít sao?”; “ông cứ nghiên cứu, rồi sẽ thấy: không một ngôn sứ nào xuất thân từ Ga-li-lê cả”.

Họ uyên bác như thế, thông luật như thế, nhưng lại ứng xử như Satan, “Kẻ Tố Cáo” (Kh 12, 7-10), nghĩa là dùng Luật để hại người, như ông Ni-cô-đê-mô nhận xét, “kết án” mà không hề lắng nghe, không hề đối thoại!

Rất may mắn cho chúng ta, là đoạn Tin Mừng còn nói đến một nhân vật khác nữa, một Pharisêu, người tên là Nicôđêmô, trước đây đã đến gặp Ðức Giêsu ; ông nói với họ : “Lề Luật của chúng ta có cho phép kết án ai, trước khi nghe người ấy và biết người ấy làm gì không ?”. Vâng, lời nói của ông Nicôđêmô thật đáng cho mọi người suy nghĩ. Ông xứng đáng là một người trong giới lãnh đạo. Ông cũng dựa vào “lề luật”, nhưng không phải là để bắt bẻ, dèm pha. Ông tìm thấy sự nghiêm túc của “lề luật”, sự liên quan đến luật hoàn hảo là đức ái, muốn kết án ai phải nghe và biết người ấy đã làm gì.

Như vậy, muốn kết luận hay đánh giá về một người nào đó, Tin Mừng hôm nay dạy chúng ta : trước tiên phải biết lắng nghe, nghe cả những người hèn kém thấp cổ bé miệng nhất; nghe với toàn bộ sự trong sáng của tâm hồn, không dựa vào định kiến, không dựa vào vị thế hoặc nguồn gốc xuất thân của người đối diện; cũng không dựa vào một nhóm người nào đó ủng hộ hoặc về phe của mình; cuối cùng, sau khi nghe phải đến tận nơi tìm hiểu để biết người ấy đã làm gì, rồi mới được kết luận hành xử.

Lời của Đức Ki-tô được ban cho chúng ta mỗi ngày, xin cho chúng ta có được tâm tình của những người “bình dân, ít học và thấp cổ bé miệng”, để hoàn toàn tự do mở tai và mở lòng ra để đón nhận và sống bẳng Lời của Ngài, để kinh nghiệm đích thân, Lời Chúa là Lời ban Sự Sống, không chỉ Sự Sống mai sau, nhưng còn là Sự Sống của chúng ta hôm nay.

Ước gì Lời Chúa hôm nay soi sáng tâm hồn và cuộc đời chúng ta, để chúng ta biết cách nhìn người khác, lắng nghe và hiểu ngọn nguồn trước khi có kết luận đánh giá.

Huệ Minh